به بهانه اولین حضور صحنه‌ای «همایون شجریان» در شهر گرگان

کنسرت همایون شجریان

موسیقی ایرانیان – جعفر صیدانلو: آن زمان که آلبوم «آهنگ وفا» با صدای محمدرضا و همایون شجریان منتشر شد، ظهور خواننده‌ای از نسل استاد آواز ایران را به ارمغان داشت. آینده‌ای که همگان برای وی متصور بودند رسیدن به مرتبه و جایگاهی بود که برخی وی را جانشین پدر می‌دانستند. اما او کار بسیار سختی را در پیش داشت تا بتواند از نگاه مقایسه و قضاوت با پدرش سربلند بیرون بیاید.

هر چند همایون شجریان از سال‌ها قبل با پدر به روی صحنه رفته و با ساز تمبک و کمانچه‌اش وی را در آثاری نظیر یاد ایام، آسمان عشق، گنبد می‌نا، قاصدک، معمای هستی، بی‌تو به سر نمی‌شود، هم نوا با بم و… همراهی کرده بود و در چند کنسرت نیز هم آواز بود، اما آهنگ وفا در سال۷۸ اولین آلبوم موسیقی با صدای وی و پدرش بود. سپس نسیم وصل با آهنگسازی محمدجواد ضرابیان اولین آلبوم مستقل همایون شجریان روانه بازار شد. ناشکیبا، شوق دوست، نقش خیال، با ستاره‌ها، قیژک کولی، خورشید آرزو، آب نان آواز و… در این سال‌ها از وی منتشر شده است.

همایون شجریان در این سال‌ها بر روی آثار آهنگسازان مختلفی خوانده است و با نگاه کلی به کارنامه وی می‌توان گفت تجربیات متفاوتی را ارایه کرده است. وی توانسته با مهارت و قابلیتی که در صدایش می‌بیند آثاری را بخواند که کمتر خواننده‌ای از هم نسلانش به سراغ آن‌ها برود که به همین خاطر نقد و نظرهای زیادی از اهالی موسیقی را به همراه داشته است که مهم‌ترین آن‌ها حسین علیزاده موسیقیدان برجسته ایران همایون شجریان را خواننده پاپ می‌داند نه سنتی!

کنسرت همایون شجریان

اما برخی همچنان وی را با پدرش مقایسه می‌کنند و اشاره به آثاری دارند که در این سن و سال ارایه کرده است. آثاری که محمدرضا شجریان در آستانه چهل سالگی در اوج پختگی‌اش خوانده بدل به آثاری ماندگار در موسیقی ایران شده است که به زعم اهالی فن کمتر کسی بتواند به آن دست پیدا کند که برخی این انتظار را از فرزندش دارند تا به‌‌ همان جایگاه برسد.

اما همایون شجریان فارغ از جنس صدایی که به ارث برده، خواننده توانمندی است که توانسته با درک درست از آواز ایرانی و آموخته‌های ارزشمندش مخاطبان زیادی داشته باشد. البته نباید نقش رسانه ملی را در شناساندنش به عموم نادیده گرفت. درست زمانی که تلویزیون و رادیو مورد انتقاد خیلی از بزرگان خصوصا محمدرضا شجریان بود اما کارهای منتشر شده همایون فارغ از همهٔ نقد‌ها از تمام رسانه ملی پخش می‌شد.

ولی این بار نه رسانه ملی بلکه پخش کلیپ «چرا رفتی» از شبکه‌های ماهواره‌ای و فضاهای مجازی که بازخورد‌ها و واکنش‌های متفاوتی داشت مخاطبان وسیع تری را یافت. مخاطبانی که از سال گذشته تاکنون بیشتر برای شنیدن این قطعه به دیدن کنسرت همایون شجریان و تهمورس پورناظری رفتند.

تهمورس پورناظری که آلبوم «نه فرشته‌ام نه شیطان» را با استفاده از نوازندگان تراز اول خارجی و با تبلیغات زیادی وارد بازار موسیقی کرد در نشست خبری سال گذشته به مناسبت انتشار این آلبوم از حضور سولیست‌های خارجی این اثر در کنسرتش خبر داد و گفت: «قطعا برای کنسرت این اثر از سولیست‌های این کار دعوت می‌کنیم و برای سازهای زهی از بچه‌های ایران استفاده خواهیم کرد، یقینا در اجرای کنسرت از شجاعت‌خان، پدرو، رامو و جیمی جانسون دعوت خواهیم کرد، چرا که اجرای صحنه باید به اصل اثر نزدیک باشد.»

اما متاسفانه در هیچ یک از کنسرت‌های این آلبوم خبری از نوازندگان بنام خارجی نبود و ارکس‌تر تهمورس پورناظری را نوازندگان ایرانی تشکیل می‌دادند که همین امر واکنش‌هایی را در برداشت. از جمله بردیا کیارس رهبر جوان ارکس‌تر مجلسی به کنسرت شجریان نرفت و دلیل نرفتن‌اش را عدم حضور نوازندگان خارجی آلبوم دانست.

***

کنسرت همایون شجریان

شنبه ۲اسفند سالن هلال احمر گرگان میزبان همایون شجریان و تهمورس پورناظری بود تا به اجرای کنسرت «چرا رفتی» بپردازند، اجرای قطعات آلبوم «نه فرشته‌ام نه شیطان» که در یکسال گذشته مخاطبان زیادی را به سالن‌های موسیقی کشانده است.

برنامه با ۱۵دقیقه تاخیر با حضور همایون شجریان، تهمورس پورناظری (تار، سه تار، تنبور)، حسین رضایی نیا (دف، کوبه‌ای)، آیین مشکاتیان (کوبه‌ای)، خورشید دادبه (تار، سه تار) و آرین کشیشی (گیتار باس، کن‌تر باس) با اجرای قطعه «همه هیچم» (شعر حسین منزوی) شروع شد. سپس قطعه «کولی» (شعر سیمین بهبهانی) اجرا شد و بعد از آن سهراب پورناظری (کمانچه، تنبور)، سپند دادبه (بربت، تنبور) و مهیار طریحی (سنتور) به روی سن آمدند و قطعات «دل به دل» (شعر هومن ذکایی)، «شتک» (شعر حسین منزوی)، «در حضار شب» (شعر شفیعی کدکنی) و «مردان خدا» (آهنگ کیخسرو پورناظری / شعر فروغی بسطامی) به اجرا در آمد. بعد از اجرای قطعه خاطره انگیز مردان خدا که مورد تشویق قرار گرفت علی جعفری (ویلن)، تینا جامه گرمی (ویلن)، سهراب بره‌مندی (ویولا) و نگار نوراد (ویلنسل) برای ادامه برنامه و اجرای قطعات «چونی بی‌من» (شعر مولانا)، «از عشق» (آهنگ سهراب‌پور ناظری) و «درون آیینه» (شعر حسین منزوی) حاضر شدند. سپس رضا صادقی نوازنده پیانو برای اجرای قطعه «چرا رفتی» که اکثر حضار منتظر شنیدن آن بودند به روی سن آمد. اجرای کنسرت چرا رفتی با اجرای مجدد و مختصر قطعه «دل به دل» به عنوان بیز برنامه به کار خود خاتمه داد.

از نکات قابل توجه این اجرا فارغ از نقد محتوایی آثار به توانایی نوازندگان و اجرای خوب همایون شجریان می‌توان اشاره کرد. هر چند بزرگانی نظیر شجاعت‌خان، پدرو، رامو و جیمی جانسون در آلبوم تهمورس پورناظری نواخته‌اند که تفاوت قابل توجهی در اثر منتشر شده و اجرای زنده آن وجود داشت اما نوازندگان این کنسرت توانستند با مهارت خود اجرای نسبتا خوبی داشته باشند.

گرچه انتظار می‌رفت در اولین حضور همایون شجریان در گرگان و با سابقه مردم علاقه‌مند به موسیقی ایرانی استقبال بیشتری از این اجرا شود اما شب دوم کنسرت لغو شد.

متاسفانه معضل عدم وجود سالن حداقل نزدیک به استاندارد نیز همچنان این شهر را رنج می‌دهد به طوریکه فضای غیر استاندارد سالن ورزشی با صندلی‌های سخت و آزاردهنده و صدای بلند باند‌ها که در اطراف ردیف‌ها ابتدایی می‌پیجید و آزار دهنده بود، همچنین صدای بسیار کم در انتهای سالن توانست از لطف اجرا بکاهد.

از طرفی حضور چشمگیر نسلی جدید برای شنیدن موسیقی ایرانی قابل توجه بود که انتظار می‌رود بتوان در کنار تاثیر رسانه‌ها این میل و گرایش را فرا‌تر از یک هیجان زود گذر به ذهن‌هایی آگاه جهت شنیدن آثاری با غنای بیشتر تربیت کرد و منحصر به تک آهنگی همچون «چرا رفتی» نباشد که به نظر می‌رسد، این روز‌ها بیشتر از هر چیز توانسته کنسرت‌های شجریان پسر را سرو سامان دهد.

***

کنسرت همایون شجریان

کارنامه هنری «همایون شجریان» با توجه به هم نسلانش، متفاوت و متمایز است، چراکه وی توانست با جسارت، همایون شجریان مستقلی شود که کمتر وی را با پدرش مقایسه کنند. اما محمدرضا شجریان در جایگاهی قرار دارد که همه آواز خوانان بعد او با وی مقایسه خواهند شد. همایون شجریان در آستانه چهل سالگی آثاری را می‌خواند که فاصله زیادی با کارهای پدرش دارد. شاید در این ایام آثار ارزشمند با آن کیفیت کمتر شنیده شود اما اکنون نیز آهنگسازانی وجود دارند که براساس ذائقه و شرایط این روز‌ها کارهایی خلق کرده‌اند که ماندگار خواهد شد.

اما همایون که برای اولین بار در گرگان به روی صحنه رفت و نسبت به اجراهای قبلی‌اش در شهرهای دیگر خیلی مورد استقبال قرار نگرفت. علت هر چه باشد نمی‌توان نقش برنامه گذار این کنسرت را نادیده گرفت. شرکت ققنوس با مدیریت محمد حسین توتونچیان که سابقه و ید طولایی در اجرا‌های زنده دارد می‌توانست علاقمندان بیشتری را به سالن اجرا بکشاند و هرچند این اجرا قرار بود ۲ شب باشد اما اطلاع رسانی نادرست و آشنا نبودن به فضای فرهنگی گرگان و برگزیدن محل اجرا که خیلی از مخاطبان خاطره خوشی از آن محل به خاطر اجراهای قبلی ندارند باعث استقبال کم شده باشد.