آخرین کنسرت یانی در روزهای گذشته در هندوستان در شهر وادودارا برپا شد. جرقه گفت‌وگو با این نوازنده و آهنگساز از مدت‌ها پیش زده شد؛ با این حال طی هفته‌های اخیر شرایطی فراهم شد که او پاسخ سوال‌های ما را به شکلی نسبتا مبسوط دهد. جا دارد از مصطفی کبیری، رییس هیات‌مدیره شرکت «طنین رویایی پارسه»- نماینده رسمی یانی در ایران – و همچنین مسوولان موسسه «نای‌ونی» برای انجام هماهنگی‌های اولیه این گفت‌وگو قدردانی کنیم.
یانی
پرویز براتی: چگونه می‌توان هم به آرمان‌ها و ایده‌ها وفادار بود و هم گفت‌وگویی «فرهنگی- مالی» و «هنری- اقتصادی» با مخاطبان داشت؟ تمامی پروژه هنر مدرن از دهه٢٠میلادی تا به امروز به اشکال مختلف درگیر و انگشت‌به‌دهان این پرسش بوده و هست. به‌طورکلی یکی از مهم‌ترین انتقاد‌ها به موسیقی آکادمیک و نخبه‌گرای قرن بیستم همین بوده و هست. بسیاری از منتقدان و کارشناسان با طرح این پرسش به بن‌بست‌رسیدن موسیقی ارکسترال یا آکادمیک و آثار موسیقیدانان سریالیست و پس از آن را به رخ کشیدند. مردم هم گیج‌ومبهوت بدون توجه به مناقشات فلسفی و خرده‌خردمندانه آکادمیسین‌ها، خود را با موسیقی پاپ و راک دهه‌های۵٠ و ۶٠ و سایر مقولات سرگرم‌کننده مشغول کردند. مردم به دلایلی کاملا مشخص صدای موسیقیدانان مدرنیست را نشنیدند و برعکس، آهنگسازان مدرن هم توجهی به مردم و زندگی روزمره آنان نکردند. در این بین گروهی از نوازندگان، خوانندگان و موسیقیدانان بوده و هستند که راهی میانه را برگزیده‌اند. این مجموعه نه‌چندان بزرگ هم به نخبگان و هم به مردم عطف‌نظر دارند. «یانی کریسومالیس» معروف به یانی، موسیقیدان، پیانیست، نوازنده کیبورد و آهنگساز اهل یونان یکی از آنهاست. عمده موفقیت وی با اجرا کنسرت آکروپولیس یونان به‌دست آمد؛ تا آنجا که به‌عنوان پربیننده‌ترین و زیباترین کنسرت موسیقی از آن یاد می‌شود و با فروش هفت‌میلیون‌نسخه، دومین موزیک‌ویدئو پرفروش تاریخ شد. این کنسرت در ۶۵کشور جهان پخش شد و نزدیک به یک‌میلیاردنفر آن را تماشا کردند. یانی تاکنون هزاران‌کنسرت در بسیاری از کشورهای جهان برگزار کرده؛ هرچند ترجیح داده است فقط شش‌کنسرت زنده خود را در قالب ویدئو عرضه کند که این شش‌اثر عبارتند از: کنسرت یانی در آکروپولیس (۱۹۹۴)، کنسرت یانی در تالار سلطنتی آلبرت (۱۹۹۵)، شهر ممنوعه چین و تاج‌محل (۱۹۹۷)، کنسرت یانی در لاس‌وگاس آمریکا (۲۰۰۶)، صداهای یانی (۲۰۰۹) و کنسرت یانی در ال‌مورو، پورتوریکو (۲۰۱۲). آخرین کنسرت یانی در روزهای گذشته در هندوستان در شهر وادودارا برپا شد. جرقه گفت‌وگو با این نوازنده و آهنگساز از مدت‌ها پیش زده شد؛ با این حال طی هفته‌های اخیر شرایطی فراهم شد که او پاسخ سوال‌های ما را به شکلی نسبتا مبسوط دهد. جا دارد از مصطفی کبیری، رییس هیات‌مدیره شرکت «طنین رویایی پارسه»- نماینده رسمی یانی در ایران – و همچنین مسوولان موسسه «نای‌ونی» برای انجام هماهنگی‌های اولیه این گفت‌وگو قدردانی کنیم.
* سالیانی دراز، آلبوم‌های شما در صدر پرفروش‌ترین‌های آثار موسیقایی بازار موسیقی جهان قرار داشت. چه شد فعالیت‌هایتان، به‌ویژه انتشار آلبوم‌های استودیویی، ناگهان با افت توجه و اقبال روبه‌رو شد؟
طی چهارسال گذشته، من بیشتر درگیر سفر و تورهای جهانی بودم. در بیش از ٣٠کشور اجرا داشته‌ام و حدود ٣٠٠کنسرت را در این مدت اجرا کرده‌ام. خیلی طبیعی است که در این مدت وقت چندانی برای اجرا در استودیو برایم باقی نمانده بود. دی‌وی‌دی اخیر ما بیشتر به موضوع این تورها بازمی‌گردد و با عنوان «جهان بدون مرز انتشار» یافته است. این دی‌وی‌دی در شبکه تلویزیونی انتشار و همچنین به بسیاری از بازارهای جهانی راه یافته است و تنها از طریق سایت شخصی‌ام yanni.com قابل خریداری است. ما یک سی‌دی و دی‌وی‌دی اجرای زنده را سال٢٠١٢ منتشر کردیم که فیلم آن در سایت میراث جهانی در پورتوریکو ثبت شد. این سی‌دی و دی‌وی‌دی را سونی‌کلاسیکال منتشر کرد. جدیدترین آلبوم استودیویی ما که اینسپیراتو (Inspirato) نام دارد، دوباره در سال٢٠١۴ توسط سونی‌کلاسیکال انتشار جهانی یافت؛ آلبومی که سال‌ها طول کشید تکمیل شود. این آلبوم، شامل بزرگ‌ترین صداهای اپرایی جهان و گویای به‌یاد ماندنی‌ترین آهنگسازی‌های من است. من این پروژه را دوست داشتم چون این فرصت را داشتم که با تعداد کثیری از هنرمندان نظیر پلاچدیو دومینگو (Placdio Domingo)، رنه فلمینگ (Renee Flemng) و خیلی‌های دیگر همکاری داشته باشم.
* به‌نظر می‌رسد شما ترجیح می‌دهید کنسرت‌هایتان را در فضاهای باز بزرگ یا آمفی‌تئاترها، به‌ویژه در اماکن تاریخی برگزار کنید. علت تاکید و علاقه‌تان روی این فضاها چیست؟
من هرگز خودم برپایی کنسرت‌هایم را در محیط‌های بیرونی و باز، برنامه‌ریزی نکرده‌ام. معمولا این تصمیم‌گیری را کنسرت‌گذار می‌کند؛ مثلا ممکن است گاهی شیوه اجرای ویژه‌ای برای یک‌کنسرت در نظر بگیرد و بگوید باید در محیط بیرونی و فضای باز برپا شود. در کنسرت‌های واقع در فضاهای باز و بیرونی، چالش‌های فراوانی هم وجود دارد مانند امکان بارش باران، وزیدن باد، رطوبت زیاد هوا که خیلی وقت‌ها هم تاثیری نامناسب بر خروجی صوتی که از کنسرت درمی‌آید، دارد. بعضی وقت‌ها تعدادی ابزار موسیقی خیلی قدیمی و حساس وجود دارد که شرایط آب‌وهوایی بر نوع صدا و عملکرد آنها اثر مستقیم می‌گذارد. اما وقتی داخل فضاهای بسته اجرا می‌کنیم، می‌دانیم که صدا، نور و شرایط در وضع ایده‌آل قرار دارد و ما تمرکز اصلی‌مان را بر اجرای هرچه بهتر کنسرت می‌گذاریم. در اجراهای فضای باز بیرونی، معمولا ارتباطی با یک یادمان یا رویداد ویژه تاریخی، فرهنگی و… وجود دارد که بر سحرآمیزی و شخصیت اسطوره‌ای آن فضا می‌افزاید، اما در کنسرت‌های داخلی، به‌نظر می‌رسد ارتباط نزدیک‌تری با مخاطبان برقرار می‌شود. هردو نوع کنسرت دارای ویژگی‌های خارق‌العاده خود هستند و من به‌شخصه از اجرا در هر دومحیط لذت می‌برم.
یانی
* گفته می‌شود شما همواره کسی را استخدام می‌کنید که ملودی می‌نویسد و آن را برای ارکستر تنظیم می‌کند. در حالی که آهنگساز به کسی می‌گویند که هم بتواند ملودی بنویسد و هم بتواند برای سازهای دیگر تنظیم و ارکستراسیون کند. به این شخص آهنگساز می‌گویند. این موضوع صحت دارد؟
همان‌طور که داشتم بزرگ می‌شدم و یاد می‌گرفتم پیانو بنوازم و آهنگسازی کنم، هرگز موسیقی را به صورت رسمی نیاموختم. در حقیقت ثبت این رکورد که چه آهنگی تنظیم کرده‌ام و با دستخط خودم نوشته‌ام یا آن را روی یک‌برگه کاغذ یا جایی یادداشت کرده‌ام، برایم اهمیت زیادی دارد. این برایم یک رفتار شده که همیشه موسیقی را اینگونه یادداشت کنم. این موضوع اتفاقا برای من خیلی کارآمد و آسان بوده که به دستخط خودم نوشته‌های منحصربه‌فردم را بنویسم. من وقتی که شروع به نواختن با ارکستر کردم، خیلی واضح بود که نیاز به نوشته‌ها و نت‌های سنتی خواهم داشت؛ نوشته‌هایی که موسیقیدان‌ها با آن قادر باشند آهنگ‌هایی را که من ساخته‌ام، بخوانند و اجرا کنند. در این مسیر من با تعدادی ارکسترکار آشنا شدم. آنها موسیقی من را می‌نوشتند.
* برخی منتقدان، شما را به‌دلیل سبک متداولتان در موسیقی و شهرتتان بین عموم سرزنش می‌کنند. نظرتان در این خصوص چیست؟
من از اینکه تحت‌تاثیر منتقدان قرار گیرم، همواره گریزانم. من آهنگساز هستم و موسیقی کار می‌کنم، برای مخاطبانم در زمینه موسیقی و آنچه که از قلب و روحم برمی‌آید، کار و اجرا می‌کنم. اگر موسیقی من بتواند با مردم ارتباط برقرار کند و آنها لذت ببرند و از تمام یا بخشی از کارم مشعوف شوند، آن وقت بسیار شادمان خواهم بود. برای من بسیار لذت‌بخش است بدانم که توانسته‌ام از طریق موسیقی با مردم جهان ارتباط برقرار کنم.
* اهداف‌تان در زمینه موسیقی چیست؟ با اجرای موسیقی چه چیزی را دنبال می‌کنید؟
اهداف من در عالم موسیقی برای نواختن و آهنگسازی، این است که همواره آماده آموختن و آموختن مداوم باشم. از اینکه چقدر توانسته‌ام راجع‌به زندگی و موسیقی یاد بگیرم و با رشد کردنم بتوانم از نظر فکری بزرگ‌تر شوم، متعجب و شگفت‌زده هستم. همواره به سفرهایم و نواختن در سرتاسر جهان ادامه خواهم داد؛ مادامی که مردم خواهان آن باشند که تجربیاتم را با آنها تقسیم کنم. اهداف اصلی من هرگز خیلی خاص و ویژه و در عین‌حال هرگز هم مطلق نبوده‌اند تا بتوانم با موسیقی برای دهه‌ها با مردم و در ذهن آنها باقی بمانم.
* برای بسیاری از ایرانی‌ها نام شما یادآور کنسرت معروف‌تان در آکروپولیس یونان است که با رهبری شهرداد روحانی روی صحنه رفتید. همکاری‌تان با شهرداد روحانی چگونه تجربه‌ای بود؟
شهرداد برای من هنرمندی اصیل و خارق‌العاده بود که توانستم با او همکاری داشته باشم. همکاری با او را در اجرای ارکستر آکروپولیس در سال ١٩٩٣ همواره ستوده‌ام و به آن ارج می‌گذارم. به من گفته شده براساس توزیع تلویزیونی این اجرا و اجراهای ویدئویی و دی‌وی‌دی مربوط به کنسرت زنده آکروپولیس، رسما صدهامیلیون‌نفر از مردم جهان طی ٢٠سال اخیر این کار را تماشا کرده‌اند. شهرداد عضو بسیار برجسته‌ای از این تیم بود و نقشی مهم در برجسته‌شدن این اثر و موفقیت شگفت‌انگیز آن برعهده داشت.
* شما در مجموع چقدر راجع‌به ایران مثل تاریخ، هنرمندان این کشور، موسیقیدان‌های آن و… می‌دانید؟
آشنایی نزدیک با ایران همزمان با بزرگ‌شدنم در یونان همراه بود. فرهنگ و تاریخ این کشور همواره بخشی از آموزش درسی و در نتیجه بخشی از زندگی ما بوده است. من هرگز نتوانستم به ایران بیایم و خیلی امیدوارم به‌زودی بتوانم این کشور را ببینم. یکی از بزرگ‌ترین آرزوهای من سفرکردن و یادگیری بیشتر راجع‌به فرهنگ‌ها و ملت‌هاست. خیلی مشتاق هستم ایران را ببینم و بیشتر درباره این کشور و مردم دوست‌داشتنی‌اش بدانم.
* راجع‌به مردمی که به موسیقی شما گوش می‌دهند، به‌ویژه در کشورهای شرقی، چگونه فکر می‌کنید؟
مایه مباهاتم است که مردم به موسیقی من گوش می‌دهند. همواره در برابر این نکته که گفته می‌شود موسیقی من توانسته بر زندگی مردم اثر بگذارد، سر تعظیم فرو آورده‌ام. در واقع هرگاه صحبت از مردمان ساکن در کشورهای شرقی می‌شود، احساس می‌کنم ارتباطی نزدیک بین من و آنها، خصوصا مردم خاورمیانه و ایران وجود دارد.
* غیر از همکاری با شهرداد روحانی، هرگز شده تصمیم بگیرید با دیگر موسیقیدان‌های ایرانی همکاری کنید؟
مهم‌ترین همکاری و مشارکت من با شهرداد روحانی بوده. ما با هم در کنسرت آکروپولیس همکار نزدیکی داشتیم و پس از آن هم در بخش‌های دیگر جهان با هم روابط خود را حفظ کرده‌ایم. من بدون تردید آماده کسب تجربیات مشابه هستم.
ما شما را به‌عنوان یک ستاره موسیقی یونانی می‌شناسیم. موقعیت بحرانی یونان را در این‌روزها (در منطقه اروپا) چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آینده را چطور می‌بینید؟
در یونان همواره در تماس مستقیم با خانواده و دوستانم هستم. زیاد به یونان سفر می‌کنم و تا جایی که بشود، هم‌وطنانم را می‌بینم. من مطمئنم این دوران آشفته، مدیریت خواهد شد و مردم یونان با موفقیت آن را طی خواهند کرد. مردم یونان از اولین مردمان این سیاره هستند. آنها خیلی مقاومند و در طول تاریخ به‌راحتی خیلی از چالش‌های مشابه را از سر گذرانده‌اند. من به یونان باور دارم.
عموما موسیقی شما را نیوایج (New Age) و موسیقی کلاسیک معاصر می‌دانند. با این تعریف از کار خود موافقید؟
من این‌روزها بهترین زمان عمرم را پشت‌سر می‌گذارم و فکر می‌کنم بهترین دوره در تمام دوران کاری‌ام باشد. اخیرا به بخش‌هایی از این سیاره سفرهایی کرده و برای مخاطبانی جدید در سرتاسر جهان آهنگسازی کرده‌ام. موسیقی توانایی منحصربه‌فردی در ایجاد ارتباط با مردم نواحی مختلف و جغرافیای گوناگون و اعتقادات متنوع دارد، چون هیچ متن یا کلمه‌ای برای محدودکردن ادراک، استنباط و تفسیر ابزار موسیقایی وجود ندارد. از این‌رو ترجیح می‌دهم موسیقی‌ام را «موسیقی‌سازی معاصر» بنامم تا نیوایج. من عاشق این هستم که موسیقی چقدر می‌تواند به‌طور مشابه بر مردم همه جای جهان اثر بگذارد. برای من، آینده این نوع موسیقی به‌سرعت در حال رشد است.
* از چندسال پیش، مدام شنیده‌ایم شما تصمیم به اجرای کنسرت زنده در ایران دارید. چرا این کنسرت‌ها لغو شد؟
من عاشق اجرا در ایران هستم و اینکه راجع‌به فرهنگ و مردم آنجا از نزدیک چیزهای جدیدی یاد بگیرم. خبرهای زیادی راجع‌به اجرای کنسرت در ایران طی سال‌های اخیر وجود داشت، اما هیچ‌یک از آنها محقق نشد.
* با این حال، آیا یانی را در آینده نزدیک در ایران برای اجرای موسیقی زنده خواهیم دید؟!
خالصانه امیدوارم این شانس را داشته باشم که ایران را ببینم و در این کشور اجرا داشته باشم. این هدف، نیازمند برنامه‌ریزی و مشارکت متقابل جناح‌ها و بخش‌های مختلف است. من کاملا امیدوارم در زمانی مناسب و با شرایطی خوب در ایران کنسرت برگزار کنم. حتی ممکن است در آینده نزدیک این اتفاق بیفتد.
* امکانش هست راجع‌به برنامه‌های پیش‌روی خود برای ما بگویید؟
ما اخیرا به هند سفر و در تاریخ ٢٣ژانویه کنسرتی را در «وادودارا» در استان احمدآباد برپا کردیم. این کنسرت بخشی از جشنواره هنر و فرهنگ «ودفاست» بود. برنامه بعدی ما مربوط به چین می‌شود که در ماه مارس اجرا می‌شود. به‌جز آن، منتظر دریافت پاسخ از سوی تیم‌مان هستم که ببینم چه برنامه‌های دیگری داریم، اما مطمئنا به سفر و اجرا در دور دنیا ادامه خواهم داد.
* می‌دانید که هواداران زیادی در ایران دارید. چه صحبتی خطاب به آنها دارید؟
من واقعا توسط مردم ایران خوب درک می‌شوم و ارتباط خوبی بین ما از نظر حسی برقرار است. ما طرفداران زیادی در ایران داریم که در طول سفرها و تورهایمان در سرتاسر جهان آنها را ملاقات کرده‌ام. حمایت و احساسات آنها را می‌ستایم و آرزومندم روزی برسد که ما در ایران هم اجرا داشته باشیم و از نزدیک با هم دیدار کنیم.
دیدگاهتان را بنویسید