انوشیروان روحانی
موسیقی ایرانیان – مهرداد عشقی: امروز یکم مرداد ماه، زادروز استاد انوشیروان روحانی است، آهنگساز و پیانو نوازی که تازه ۷۵ ساله شد اما بیش از ۶۰ سال است که بزرگترهای ما و خود ما با ساخته‌های او و با آن پیانو نوازی پر شور ایشان، زندگی کرده‌ایم.
نوشتن از روز تولد نابغه‌ای که آهنگ «تولد تولد تولدت مبارک» او را بیش از چهل سال است که تمام ایرانی‌های دنیا در جشن تولد‌هایشان می‌خوانند بسیار سخت است، چون حتی نمی‌توانم توصیفی برای زیبایی و هنر و سرعت و مهارت پنجه‌های ایشان در هنگام پیانو نوازی پیدا کنم وقتی آن چنان تند از روی کلاویه‌های پیانو می‌گذرند، آنچنان که بیشتر مواقع نمی‌توانیم با چشم، این حرکات ماهرانهٔ انگشتان را دنبال کنیم اما آنچه نتیجهٔ این هنرنمایی انگشتان است، زیبا‌ترین نغمه‌ها و آهنگ‌ها است که همگی بوی ایران می‌دهند.
انوشیروان یا آنطور که دوستان و همکارانش می‌گویند انوش، برادر بزرگ شهرداد، اردشیر و شهریار روحانی در یکم مرداد ۱۳۱۸ در رشت به دنیا آمد، پدرش رضا روحانی مؤید، مهندسی بود که هم خوب ویلن می‌نواخت و هم شاعر بود و انوشیروان نخستین درس‌ها را از پدر آموخت. او چنان هوشی در موسیقی داشت که تنها وقتی ۶ سال داشت نخستین آهنگش را ساخت، آهنگی که خودش آن را «اولین تانگو» نامید و بر روی این آهنگ پدرش شعری سرود. پدر که از نبوغ شگفت آور انوشیروان آگاه بود انوشیروان رادر همان کودکی برای آموختن بیشتر موسیقی و پیانو نوازی ایرانی به شاگردی استاد بزرگ پیانو ی ایران جواد معروفی فرستاد.
انوشیروان ۹ سال بیشتر نداشت که پیانو نوازی او از رادیوی ملی ایران پخش شد و از آن زمان یعنی از ۱۳۲۷ تا کنون، ایرانی‌ها و بعدها تمام دنیا شاهد هنرنمایی او بوده‌اند. او آموختن موسیقی را در هنرستان موسیقی و زیر نظر پیشگامان و بزرگان موسیقی ایرانی استادان روح الله خالقی و جواد معروفی ادامه داد.
انوش روحانی از سال ۱۳۳۷، همکاری رسمی و بلند مدت خود با رادیوی ملی ایران را آغاز کرد و تا سال ۱۳۵۷، در حدود ۵۰۰ آهنگ ساخت که از میان آنها تعداد فراوانی موسیقی ترانه برای بهترین خوانندگان دوران طلایی موسیقی ایران می‌توان نام برد.
از دیگر کارهای انوش روحانی در آن سال‌ها نوازندگی در حدود ۴۰-۵۰ فیلم و آهنگسازی در حدود ۲۰ فیلم می‌باشد که معروف‌ترین موسیقی فیلم او، موسیقی فیلم «سلطان قلبها» به نویسندگی و کارگردانی و بازیگری شادروان محمد علی فردین است که ترانهٔ این فیلم جز ترانه‌های ماندگار تاریخ موسیقی ایران تا امروز به شمار می‌رود.
انوش روحانی در طی همین ۲۰ سال یعنی تا پیش از ۱۳۵۷، چندین قطعه برای ارکستر و چندین کار هم برای ساز پیانو ساخت. او آن قدر در موسیقی غرق است که استاد شدن در نواختن پیانو برایش کافی نبود و در کنار پیانو، استاد نواختن آکاردئون و ارگ الکترونیکی نیز هست. به نوشتهٔ استاد پرویز خطیبی، او اولین ایرانی بود که در سال ۱۳۴۲، ارگ الکترونیکی را از ژاپن به کشور وارد کرد و آرام آرام هم خود نواختن آن را آموخت و هم به دیگران آموزش داد. در کنار آهنگسازی و نوازندگی، انوشیروان روحانی یکی از موسیقیدان‌های ایران است که به نوشتهٔ استاد میلاد کیایی – استاد پیشکسوت سنتور – پیش از ۱۳۵۷، یک آموزشگاه معتبر موسیقی هم داشت و در آن به آموزش موسیقی می‌پرداخت.
اما انوش روحانی هر چه قدر برای مردم ایران بزرگ و قابل ستایش است به همان میزان در سطح جهانی هم به عنوان یک هنرمند بین المللی شناخته می شود همانند برادرش شهرداد روحانی. انوش روحانی با شمار زیادی از ارکسترهای جهان همکاری داشته است از همکاری با ارکستر سمفونیک چک در تولید آلبوم خود “Love Melodies” تا ساخت آهنگ “May be I ,May be you” برای گروه آلمانی The Scorpions و نواختن پیانو یاین ترانه به همراه ارکستر در یکی از کنسرت های این گروه، نکته ی منحصر به فردی که درباره ی انوش روحانی وجود دارد آن است که پیشرفت او در موسیقی پس از ۱۳۵۷ بیشتر شد و هنر او دیگر منحصر به ایران نبود بلکه هنر والای او در سطح بین المللی هم بسیار مورد تشویق جهانیان قرار گرفته است. بسیاری از آثار او را می توان کاملا جز سبک Light Classical به شمار آورد و کارهای او را پلی دانست میان فرهنگ مشرق زمین و مغرب زمین. آن گونه که بسیاری از آهنگ ترانه های او به زبانهای گوناگون در کشورهای گوناگون اجرا شده است.
از میان افتخارات فراوانی که انوش روحانی در سطح جهانی کسب کرده است می توان به کسب جایزه ی نخست جشنواره ی موسیقی اسپانیا اشاره کرد برای آهنگ Mi Destino که ورژن اسپانیایی آهنگ سلطان قلبها است.
انوشیروان روحانی پس از بیش از نیم قرن تلاش، همچنان با روحیه ای جوان به عنوان آهنگساز و پیانیستی تراز اول در سطح جهانی مشغول به کار است .
در ادامه خاطره خواندنی استاد بزرگ شادروان پرویز خطیبی از استاد انوشیروان روحانی و ماجرای ساخت ترانه ی تولدت مبارک (که به اشتباه در بسیاری از منابع ترانه ی تولدت مبارک را سروده ی شادروان استاد نوذر پرنگ نوشته اند اما این ترانه نوشته ی پرویز خطیبی است) را دنبال کنید:
«سال ۱۳۲۶ وقتی با قطار وارد اشتوتکارت شدم مصطفی اسکویی و عباس شاپوری با یک دسته گل زیبا به پیشوازم آمده بودند . همراه آنها یک پسر بچه ی خوشرو و همیشه خندان بود که عباس او را “انوش” معرفی کرد انوش در حقیقت مدتی در کلاس شاپوری تعلیم موسیقی می دیده است و حالا همراه خانم و آقای شاپوری به مونیخ آمده بود تا به قول خودش دنیا را سیاحت کند.
بین راه شاپوری گفت که انوش یکی از بهترین شاگردان استاد جواد معروفی است و پنجه ی شیرینی دارد. من از کودکی ابتدا با شنیدن پیانو ی همایون شهردار و بعدها با مرتضی محجوبی و جواد معروفی به این ساز دلبستگی پیدا کردم. محجوبی و معروفی اگر چه هر کدام با سبک و سیاق خودشان می نواختند اما برای من ارزش زیادی داشتند. هم این و هم آن با پنجه های سحر انگیز خود مرا ساعت ها از خود بیخود می کردند.
آن شب سر میز شام از انوش پرسیدم: چه وقت می توانم سازت را بشنوم؟
گفت: هر وقت دسترسی به پیانو پیدا کردم برایت می نوازم.
شبی با داود خواهر زاده ی اسکویی و انوش به سینما رفتیم و در برگشت سری هم به کافه زدیم، پیرزنی مشغول نواختن پیانو بود، داود اسم آهنگی را برد و از خانم نوازنده خواست تا آن را بنوازد ولی او گفت که چنین آهنگی را به یاد ندارد، حالا موقعی بود که انوش دستی به کلیدهای پیانو برساند اما این جوان کم رو امتناع می کرد. بالاخره از صاحب کافه اجازه گرفتیم و از انوش خواستیم پشت پیانو بنشیند. محلاز صدای خنده و صحبت آن چند مشتری مست پر بود ولی برخورد پنجه های انوش با کلیدهای پیانو و آغاز آن آهنگ که با قدرت شروع می شد همه را به سکوت وا داشت. چند دقیقه بعد که آهنگ به پایان رسید همه به شدت برای آن نوازنده ی کوتاه قد و خجالتی ابراز احساسات کردند. این حادثه یک بار دیگر هم در مدت اقامت ما در یک شب نشینی که در یک هتل بود تکرار شد و پنجه های سحرآمیز انوش کار خودش را کرد و همه را به سکوت واداشت.
چهار سال بعد یعنی پاییز ۱۳۴۰ که من به رادیو برگشتم انوشیروان روحانی را دیدم که به شورای موسیقی می رفت تا آهنگ تازه اش را عرضه کند. همان روزها از او خواسته شده بود تا برای برنامه ی شما و رادیوی جمعه یک آرم بسازد. حاصل همکاری انوشیروان روحانی و کریم فکور آهنگ شاد اول برنامه بود که همه می خواندند:
شنبه ..یکشنبه..دوشنبه..سه شنبه..جمعه تعطیله !
پرویز خطیبی سپس در ادامه می نویسد:
جالب است که سفارش تلفنی برای ساختن یک شعر یک بار دیگر هم اتفاق افتاده بود، سال ۱۳۵۰ گویا کارخانه ی پیکان قصد داشت سالگرد مونتاژ اتومبیل های خود را جشن بگیرد، از انوشیروان روحانی خواسته بودند تا در مقابل دریافت ۵۰ هزار تومان دستمزد آهنگی را که مناسبت داشته باشد بسازد و در این مراسم با گروه «کر» اجرا کند، او باز هم به یاد من افتاد، در یک مکالمه ی تلفنی گفت که:
می خواهم آهنگ تازه ای بسازم و آن را جانشین آهنگ خارجی«هپی برث دی» کنم که این روزها در جشن تولد بچه های ایرانی مرتبا خوانده می شود و بعد اضافه کرد که با یک کمپانی ژاپنی صحبت کرده ام تا این آهنگ را در دستگاه های مخصوص ضبط کند، دستگاهی که به در یخچال وصل می شود و هنگام باز شدن در، صاحبخانه آهنگ تولد جدید را می شنود.
شعر مورد نظر انوش را دو سه روز بعد به او تحویل دادم اما با کمال تاسف باید بگویم که این شعر را تقریبا همه غلط می خوانند، اصل شعر این است :
«تولد – تولد – تولدت مبارک
مبارک – مبارک – تولدت مبارک
دلت شاد و خودت شاد
چو گل پر خنده باشی
بیا شمع ها رُ فوت کن
که صد سال زنده باشی»
انوشیروان روحانی اولین کسی است که ارگ الکترونیکی را از ژاپن وارد کرد و رفته رفته آن را تعمیم داد. همچنین او اولین هنرمندی است که توانست در ایران هواپیمای شخصی بخرد، هواپیمای کوچک «سسنا» به قیمت هفتصد هزار تومان.»
دیدگاهتان را بنویسید