فرهنگخانه – لی لا رضایی: بازار سازهای ایرانی و خارجی این روزها آنقدر داغ است که اگر قرار بر مقایسه باشد، نه کمتر، بلکه بیشتر از سالهای گذشته است.طی۳-۴ سال گذشته به دلیل استقبالی که از انواع سازها از سوی جوانان صورت گرفته، قیمت آنها به شکل غیر قابل باوری ، غیر قابل کنترل شده است. ضمن اینکه برخی ازنوازنده ها معتقدند که بر روی ساز فروشی و سازفروشان رسمی و غیر رسمی کنترلی از سوی دولت و مسوولان دولتی نیست.
بازار فروش سازهای موسیقی در حالی رونق یافته است که بازدهی چندانی از خریداران آنها دیده نشده است.
همه چیز برای قیمت گذاری به سازنده برمی گردد. سازندگان مستقیما ساز را در بازار به خریدار می فروشند . این عمده ترین ویژگی سازهای ایرانی برای فروش در بازار است. یعنی استاد سازنده ساز را به مشتری که اساسا شاگردش است، می فروشد.
سازهای سنتی ایران بازار مشخصی ندارند و نمی توان قیمت مشخصی را برای یک ساز ایرانی درنظر گرفت. در واقع بازاراین سازها بسته به سازنده آنها دارد ، نه بازار استانداردی که بر اساس تشخیص مسولان صنف صورت گرفته است.
فرزاد قیصری پور سالهاست که در زمینه فروشندگی ساز فعالیت می کند. او معتقد است: سازها قیمت مشخصی ندارند. قیمت سازها بسته به تشخیص خود سازنده تغییر می کند. همچنین قیمت سازها بسته به سبک آنهاست. مثلا سازهای بادی در هردو قسمت چه ایرانی و چه خارجی، از همه سازها ارزانتر است.
اگر قیمت ساز پایین باشد دلیلی بر پایین آمدن ارزش آن نیست. قیمت سازهای ایرانی از ۸ هزار تا یک میلیون تومان متغیر است. مثلا فلوت ریکوردر یاماهای اصل را، حتی با ۸ هزار تومان می شود تهیه کرد. سازدهنی چینی از ۳ هزارو ۵۰۰ تومان در مراکز پخش به فروش می رسد تا بالاتر.
نی یکی از سازهای سنتی ایراندر بازار سازهای ایرانی می توان به سازهای سه تار ساخته استاد خلیلی اشاره کرد. قیمت این ساز ۱۵۰ هزار تومان است. در کنار قیمت این ساز، ساز استاد زاد خیل از ۱۵۰ هزار تا۲۵۰ هزارتومان قیمت دارد. همچنین سه تار استاد مفاخری بین ۲۵۰ تا ۳۵۰ هزارتومان به فروش می رسد. ارزان ترین سه تار در بازار سازها ۱۰ هزارتومان با نام متفرقه و در واقع گمنام است. همین طور ارزانترین تار با قیمت ۶۰ هزارتومان رکورد ارزان ترین ها را به خود اختصاص داده اند.
سازهای تار و تمبکسازهای ارزان قیمت، سازهای گمنامی هستند که با کیفیت ساخته نمی شوند و هیچ تضمینی برای آنها نیست. یعنی این سازهای ارزان قیمت به هیچ وجه گارانتی نداشته و ضمانتی برای آنها نیست.
سازهای غیر سنتی هم که اغلب غیرایرانی هستند.این در حالی است که سازهای سنتی و بومی بر مبنای قومیت و منطقه ساخته می شود. مثلا سازی مثل کمانچه را در حوالی گناباد و مشهد یک جور می سازند و در اطراف لرستان یک جور و در آذربایجان جوری دیگر!
البته این تفاوت در نحوه ساخت از نقطه نظر ظرافت است و به این دلیل است که هر ناحیه، گوشه های موسیقی و قطعات خاص محلی دارد که نیاز پیدا می کند ساز را به نحوی بسازد که این گوشه ها و قطعات هنگام نواختن قابل اجرا باشند.این موضوع دقیقا بر روی قیمت سازها تاثیر مستقیم دارد.
قیصری پور که خود نوازنده سازهای کوبه ای است، به اهمیت سازهای تزیینی اشاره کرده و می گوید: برخی از سازها جنبه صرفا تزیینی دارند. کسانی که از این سازها استفاده می کنند ، ممکن است اصلا خود نوازنده نباشند.
مثلا سازی مثل پیانو ، جدا از اینکه یک ساز برای نواختن و استفاده موسیقی است، از آن برای تزیین خانه ها استفاده می شود.
این عده بیش از هر چیزی دنبال مارک یا برند یک پیانو هستند تا قیمت آن! برای آنها اصلا مهم نیست که پیانویشان چه قیمتی باشد. ضمن این که ۲۰ درصد از کسانی که به خرید ساز اقدام می کنند واقعا خودشان نمی دانند که آیا این کار را ادامه خواهند داد یا نه.
قشری که به دنبال ساز برای تزیین خانه اش می گردد قطعا آدمی نیست که کارش موسیقی باشد. آمار چشمگیری هم به این کار در ایران اقدام می کنند. این در حالی است که مثلا کسی برای تزیین از سازی مثل سازدهنی برای خانه اش استفاده نمی کند.
فرید شکرالهی در این باره بر این باور است که کسی که ساز می زند در وهله اول باید درست فکر کند. هر کسی نمی تواند یک پیانوی گران قیمت تهیه کرده و با آن موسیقی را آموزش ببیند. نهایتا کسی بتواند یک پیانوی ۳ میلیون و ۵۰۰ هزارتومانی تهیه کندو بعد که یاد گرفت یک ساز گران قیمت می خرد و کارش را ادامه می دهد.
- بازار آشفته ساز در ایران
نمایی از یک پیانومی گویند ایران، آشفته ترین بازار سازهای موسیقی دنیاست. هرکس هر قیمتی که دلش بخواهد را برای سازها در نظر می گیرد. بر فرض مثال گیتار c70وc40یاماها در ایران بیش از ۱۰۰ هزار تومان قیمت دارد. جالب این که قیمت هایی که در ایران وجود دارد به هیچ وجه همان قیمت های اصلی سازها نیست بلکه بسیار پایین تر از آن است.
شکرالهی که در جمهوری یک فروشنده انواع ساز است، ادامه می دهد: در کشورهای حوزه خلیج فارس قیمت فروش درکمپانی بین ۱۲۰تا ۱۳۰ و ۲۴۰ دلار در نظر گرفته شده، اما درایران با قیمت ۷۰-۸۰ هزارتومان به فروش می رسد. چون یک سری از فروشندگان بازار موسیقی در خیابان جمهوری و کاسبان دیگر این حوزه اصلا به بازار فکر نمی کنند و بیزینس ناسالمی دارند. آن ها گاهی فقط از یک ساز مبلغ ۲ هزار تومان سود می برند و این احمقانه است. یا مثلا کی بوردهای ۷۰۰ هزار تومان و بسیار اندک می فروشند.
به گفته قیصرمحمد شکرالهی برای یک کاسب دسته اول که تعداد بسیار بالا ساز بفروشد ، حداقل باید ۱۰ درصد سود داشته باشد. برای کاسب تکفروش نیز مبلغی معادل ۱۰۰ هزار تومان!
- انحصاری شدن سازها
بسیاری از محصولات این روزها انحصاری شده و صرفا در اختیار یک فروشگاه در می آیند. شرکت هایی که سازی را با ۴۰ هزارتومان سود می فروشند، ولی باید از آن سود ۱۰۰ هزارتومانی ببرند، در زمره این شرکتهای انحصاری اند. ولی مثلا شرکت تولید کننده ای مثل یاماها چون انحصاری نیست، هم ارزان است و هم پرفروش. در این خصوص رقابت هم بیشتر می شود. اگر سود با اشتباه وارد بازار نشود قطعا این رقابت نیز سالم و سالم تر می شود.
الیته در مورد سازهای دست ساز این انحصاری بودن بیشتر مشهود است. ضمن این که پس از سازهای دست ساز که در ایران بهترین کیفیت و بالاترین قیمت را دارند، سازهای سفارشی نیز ساخته می شوند. این نیز بر گرانی سازها تاثیر دارد.
حمید رحمانی که در شرکت سورنا به عنوان فروشنده فعالیت می کند، معتقد است: اگر از گیتارهای دست ساز اسپانیایی که قیمتی حدود ۷۰۰ هزارتومان به بالا دارند، بگذریم، گیتارهای یاماها در بازار فروش بیشتری دارند. یا مثلا ویلون های چینی قیمتی بین ۵۰ تا ۵۰۰ هزارتومان دارند ولی ویلون های دست ساز ایتالیایی به یک میلیون و ۵۰۰ هزارتومان هم می رسد.
مارک تعیین کننده نیست
برخلاف آنچه که به نظر می رسد، مارک ساز نقش تعیین کننده ای در فروش آن ندارد. برای مارک هر کارخانه ای می توان خوب و بد قائل شد. مثلا یاماها گیتارهای خیلی مرغوب و با کیفیتی د ارد که قیمت آنها ممکن است حتی ۷۵ هزارتومان هم باشد. این گیتار می تواند با گیتارهای ۷۰۰ هزارتومانی و بالاتر و حتی گیتارهای دست ساز اسپانیایی رقابت کند.
گفته می شود تا چند سال پیش در بازارهای وارداتی نمونه های قاچاق سازها مشاهده نمی شد، چرا که وارد کنندگان ساز هر میزان که می خواستند ، می توانستند ساز وارد کنند اما طی دو-سه سال اخیر که تعرفه های گمرکی به ۱۰۰ درصد رسید، علاوه بر قاچاق سازبه بازارهای داخلی، قیمت یک ساز ۵۰ هزارتومانی خارجی نیز تا ۹۰ هزارتومان افزایش یافته است.
- سنتورافزایش قیمت در بازار ساز
افزایش نرخ نورم، دستمزد کارگر و بالا رفتن نرخ مواد اولیه از یک سو و افزایش تعرفه واردات از سوی دیگر موجب شده تا در مقایسه با سالهای پیش قیمت انواع ساز تا ۱۰۰ در صد افزایش پیدا کند. هم اکنون انواع سازهای سنتی در ایران نسبت به سال های گذشته با قیمت دوبرابر به فروش می رسد.
قیمت سازهای وارداتی نیز به دلیل افزایش تعرفه، درمقایسه با گذشته ۱۰۰ در صد افزایش نشان می دهد. این مهمترین اتفاقی است که در بازارفروش آلات موسیقی رخ داده است.
پیش از این رییس اتحادیه فروشندگان آلات موسیقی هشدارهایی در مورد آینده قیمت ها و احتمال افزایش یکباره آن داده بود. پیش بینی های او نیز سرانجام با افزایش ۴۰ درصدی آلات موسیقی درست از آب در آمد. تعرفه واردات این اقلام از ابتدای سال رشد ۲۶ درصدی داشته است. به همین دلیل بهای فروش آلات موسیقی در بازارداخلی تحت تاثیر این حواشی رشد قابل توجهی کرده است.
رحمانی درباره قیمت نابسامان سازها می گوید: قیمتی که بشود روی آن حساب کرد، به هیچ وجه در بازار تثبیت شده نیست. هر کس برای خودش قیمت در نظر می گیرد و سازرا بر اساس آن می فروشد. شما نمی توانید یک ساز را در این ماه به یک قیمت و در ماه بعد نیز با همان قیمت تهیه کنید. سازی که این ماه با قیمت ۵ میلیون تومان به فروش می رسد، در ماه بعد، ممکن است با ۶ میلیون هم نتوان آن را خرید. قیمت ها از ۲۰ تا ۲۵ در صد در حال تغییر است وکسی هم مسولیت آن راعهده دار نیست. اصلا هیچ کس مسول آن نیست. به همین دلیل است که قیمت سازها هیچ وقت کوک نیست. درست از زمانی که شایعه گرانی آلات موسیقی بر سر زبانها افتاد، تعدادی از فعالان صنف، خود را برای مواجهه با افزایش قیمت کالاهای این بازار آماده کردند.
نمایی از یک پیانوتولیدات کمپای های خارجی به سرعت به سمت مغازه های فروش ساز در ایران سرازیر می شوند. انواع تولیدات کمپانی ای شرقی آسیا در بازار تهران با رشد قیمتی معادل ۲۰ تا ۴۵ درصد مواجه شده اند.
در حال حاضر قیمت سازهای الکترونیکی بیش از سایر آلات موسیقی رشد داشته است. هرچند که حجم وسیعی از کالای این بازار به شکل قاچاق وارد بازار می شود. ولی تعدادی از تجار اصلی که وظیفه واردات آلات موسیقی از کشورهای خلیج فارس را بر عهده دارند، با چالش های زیادی برای ادامه کار خود روبرو شده اند.
اما سازهایی که در داخل کشور تولید می شوند همزمان با تحولات اخیر بر بهای فروششان افزوده شده است و فروشندگان سازهایی چون گیتار که عمدتا محصول تولیدی های حاشیه شهر اصفهان هستند از فرصت به دست آمده نهایت استفاده را کرده و بر قیمت فروش کالاهای خود افزوده اند.
تار و تمبک سازهای اصیل ایرانیبه این گونه بهای فروش گیتار حدود۳۰ تا ۶۰ هزارتومان افزایش قیمت داشته است. فروشندگان بازار تولیدات داخلی را نیز با عنوان محصول خارجی به فروش می رسانند. به همین دلیل دستاویز قرار دادن موضوع افزایش تعرفه ها از سوی آنها نیز به عنوان دلیل گرانی مورد بهره برداری قرار می گیرد.
- یک پیشنهاد سازنده
نوازنده سازهای کوبه ای و فروشنده انواع مختلف ساز می گوید: برای خرید یک ساز هیچ وقت جایز نیست که کسی به تنهایی اقدام کند.
قیصری پور در حالی این را می گوید که رحمانی در این باره این چنین گفته است: بهتر این است که به همراه استاد خود و یا کسی که سابقه نوازندگی دارد به خرید برود. در خرید سازدست مردم بازتر است و چون تکنولوژی زیاد پیچیده ای نمی خواهد.
اگر بچه ۱۰ ساله هم برای خرید به شرکت سورنا” بیاید به او همان سازی را می فروشیم که به یک استاد!
اما ایرادهای ساز را نمی شود نادیده گرفت. یک ساز ضمن دارا بودن مزایای فروش باید گارانتی و ضمانت نامه داشته باشد. در غیر این صورت نباید به خرید آنها اقدام کرد. استادی که صلاحیت داشته باشد و شاگرد بتواند بعداز مدتها بتواند از گارانتی ساز استفاده کند.
دیدگاهتان را بنویسید