موسیقی ایرانیان: بیست و هشتمین نشست نقد نغمه آلبوم «مونودیزم» اثر مهدی حسینی، نادر مشایخی آهنگساز، نظریه پرداز موسیقی و رهبر ارکستر سمفونیک سابق تهرانومهیار تفرشی پور آهنگساز، استاد دانشگاه هنرعصر روز پنج شنبه در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد.

در ابتدای این نشست یکی از قطعات موسیقی ساخته هوشنگ استوار پخش شد که به گفته تفرشی پور این قطعه در سال ۱۳۵۶ در نورنبرگ آلمان ساخته شده است. او سپس اظهار کرد: ایرانیان از زمانی که با موسیقی کلاسیک آشنا شدند همیشه به دنبال تلفیق این موسیقی با موسیقی کشورمان بودند و قصد داشتند از این طریق موسیقی ایران را به گوش دنیا برسانند.

او ادامه داد: این کار چالش برانگیز همیشه وجود داشته و دارد. پرویز محمود، هرمز فرهت، امین الله حسینی و بسیاری از دیگر آهنگسازان هم در این مسیر حرکت هایی داشته اند. برای همین خواستیم پیش از شنیدن قطعات آلبوم «مونودیزم» نگاهی هم به تلاش های کسانی چون هوشنگ استوار بیندازیم.

سپس یک قطعه از آلبوم موسیقی «مونودیزم» پخش شد و در ادامه عظیمی نژادان کارشناس مجری این برنامه با توضیح درباره فعالیت های هنری مهدی حسینی گفت: اغلب کارهای ایشان مبتنی بر موسیقی محلی و نواحی ایران ساخته شده و در سال های اخیر در آثارشان نگاهی به موسیقی دستگاهی کشورمان هم داشته اند.

او همچنین اظهار کرد: تلفیق المان های موسیقی محلی در یک ساختار مدرن یکی از مهم ترین دغدغه های حسینی در این سال ها بوده است.

در ادامه تفرشی پور گفت: پس از سال ها هنوز هم این موضوع دغدغه من است که آیا ما بعنوان ایرانی در ساخت موسیقی کلاسیک باید از موسیقی کشورمان هم استفاده کنیم یا نه. البته این موضوع امروزه دیگر حالت گذشته را ندارد چون در جهان امروز آهنگساز می تواند هر جا که باشد کار خودش را انجام دهد و مانند گذشته نیاز ندارد که حتما المان های فرهنگی خودش را وارد اثر کند.

او ادامه داد: برخلاف موسیقی امروز که حد و مرزی در ارائه خود ندارد، در گذشته آهنگسازان ایرانی بطور عواطف ناسیونالیزم را وارد اثرشان می کردند تا بتوانند جامعه را پذیرای موسیقی تازه کنند.

این مدرس دانشگاه در ادامه به ارائه نظراتش درباره «مونودیزم» پرداخت و گفت: سختاست که یک آهنگساز اثری را بنویسد و یک آهنگساز دیگر بخواهد نقدش کند. در کشورهای اروپایی این کار را موسیقی شناس ها انجام می دهند که این افراد به آهنگسازی و جامعه شناسی تسلط دارند و می توانند اثر را به درستی بررسی کنند.

تفرشی پور با بیان اینکه حس خوبی به قطعه «مونودیزم» دارد، بیان کرد: رابطه خوبی با این قطعه برقرار کردم.

در ادامه حسینی درباره «مونودیزم» توضیحاتی ارائه کرد و گفت: بارها قطعاتی که ساخته ام را بر اساس شیوه های نوازندگی نوازنده های مختلف محلی آوانگاری کردم و تفاوت های اجراها را بررسی کردم. چون برنامه کاری من تمرکز بر روی سیستم موسیقایی است. بعد با توجه به به قابلیت هایی که هر سیستم دارد روی آن کار می کنم.

او ادامه داد: موسیقی ایرانی غنی است اما از سال گذشته تصمیم گرفته ام روی موسیقی شرق هم کار کنم و محدود به موسیقی ایران نشوم چرا که موسیقی ایران و شرق قابلیت های مشترک فراوانی دارند. برای همین هم روی موسیقی تک صدایی شرق متمرکز شدم.

حسینی همچنین اظهار کرد: این کار از لحاظ تئوری ابتکار دارد و مبتنی بر تز دانشگاهی ام است. از نظر من می تواند پل ارتباط میان موسیقی شرق و غرب شود و از طریق آن می توان وارد موسیقی شرق و غرب شد.

در ادامه نشست نادر مشایخی گفت: موسیقی محلی در ذات خود تغییرناپذیر است و چون قرار است مردم آن را بلد باشند و اجرا کنند به همان شکلی که هست حفظ می شود و همچنین پرفورمنس جزئی از موسیقی محلی است. موسیقی محلی خیلی بیشتر از چیزی است که ما آن ر ا موسیقی جدی می نامیم. این موسیقی یک نوع نحوه زندگی است.

او ادامه داد: این در حالی است که یکی از عوامل مهم موسیقی مدرن این است که ما تغییر زمان را بگونه دیگری احساس کنیم. از سال ۱۳۵۰ هم مسئله ما همین است که چه کنیم در موسیقی مدرنی که می سازیم چیزی تکرار نشود. مشایخی سپس خطاب به حسینی گفت: شما چگونه موسیقی محلی را در ساختار مدرن وارد کرده اید که بتوانید این مولفه ها را حفظ کنید؟

حسینی در پاسخ به سوال مشایخی گفت: موسیقی سنتی معیار خاص خودش را دارد و من در کارم نمی خواستم سنت های موسیقی را معرفی کنم. کار من موسیقی در موسیقی است. یعنی فقط قصد داشتم قابلیت های تعییر موسیقی نواحی را نشان دهم.

تفرشی پور در ادامه سوال دیگری را مطرح کرد. او خطاب به حسینی گفت: در سال های اخیر کسانی که با موسیقی غرب کار می کنند از اگزوتیسم یعنی تلفیق خیلی ابتدایی موسیقی شرق با غرب و استفاده نابجا از عناصر فرهنگ شرقی بدون تلفیق در یک ساختار آکادمیک سخن می گویند و آن را راهی خیلی کوتاه برای رسیدن به یک اثرتلفیقی می دانند. شما فکر می کنید در اثرتان اگزوتیسم وجود دارد یا خیر؟

حسینی در پاسخ به این سوال گفت: من وقتی می نویسم به این فکر نمی کنم که موسیقی ام صدای شرقی دارد یا غربی. صرفا تلاشم در پیاده کردن ایده هایم در موسیقی است و چندان به دنبال مخاطب نیستم. شاید خیلی ها از من بپرسند چرا از ساز ایرانی استفاده نکرده ام. به نظر من ساز ایرانی اروجینال است و خودش تم ها و ملودی های مد نظرش را خیلی عمیق ارائه می کند. بنابراین نیازی نیست من آن را تکرار کنم.

در ادامه عظیمی نژادان درباره تکرارهای موجود در قطعات «مونودیزم» سخن گفت. مشایخی هم درباره این موضوع گفت: تکرار در موسیقی هر قدر بیشتر شود موسیقی جنبه انسانی تری به خود می گیرد. وقتی دو ثانیه موسیقی ۵۰ بار پشت هم تکرار شود، بعد از چند دقیقه شنونده گذر زمان را فراموش می کند و از زمان واقعی خارج می شود و به زمانی که می خواهد می رود.

در پایان این جلسه تفرشی پور «مونودیزم» را راهکاری تازه برای پیوند موسیقی غرب و شرق و را اثری در خورد توجه و قابل اعتنا دانست.

نشست «نقدنغمه»هرماهازسویمدیریتموسیقیمعاونتهنریسازمانفرهنگیوهنریشهرداریتهراندرفرهنگسرایاندیشهبرگزارمیشود.