علی‌اکبر اصلانی کتولی یکی از آخرین بازماندگان راویان صادق موسیقی خطه گلستان است. او چندسالی‌ست درگیر بیماری‌ست و چندی پیش تحت عمل جراحی قرار گرفت. او با وجود مشکلات جسمی همچنان تلاش دارد روی صحنه به اجرای برنامه بپردازد. حضور در جشنواره موسیقی نواحی گرگان آخرین فعالیت اجرای او در قالب رویدادی رسمی است.
به نقل از ایلنا، یکی از فرهنگ‌های مهمی که از گذشته‌های دور تاکنون نزد ایرانیان اهمیت بسیار داشته احترام به بزرگترهای خانواده و قوم است. معمولا اینگونه است که بزرگ یک خانواده یا قوم در راس انجام کارهای مهم هر عرصه قرار می‌گیرد و همه چیز بر اساس تایید و نظر او عملی می‌شود. این فرهنگ شاید در دنیای امروز آنطور که باید مورد توجه نباشد اما ادای عزت و احترام و بهره‌گیری از تجارب دیگران هنوز در موسیقی نواحی مختلف نمود و اهمیت دارد چراکه اساس موسیقی مناطق مختلف کشور و اقوام مختلف آموزش سینه به سینه مقام‌ها، نواها و آوازهاست و همین رویه خواه‌ناخواه نوعی احترام و اهمیت را برای بزرگان و استادان ایجاد کرده است.
به جز دلایل فرهنگی، آنچه این منش را قوت می‌بخشد اهمیت موسیقی درست و تحریف نشده است. درست است که موسیقی تمام مناطق ایران تا همین چند سال یا در نهایت چند دهه پیش غیرمکتوب بوده‌اند و شفاهی آموزش داده می‌شده‌اند، اما شیوه درست و روایت صادقانه مقام‌ها و نواها از اهم واجبات بوده است. این رویه همچنان در شهرها و روستاهای دورافتاده‌ای که موسیقی اصیل و باستانی دارند، رعایت می‌شود اما در کل آن قواعد گذشته و آن اخلاق‌ها و مرام‌های انسانی و قومی دیگر مانند گذشته مورد توجه نیست. یکی از اتفاقات مهمی که جشنواره‌ها و رویدادهای فرهنگی می‌توانند به اشاعه آن بپردازند همین پاسداری از فرهنگ‌ها و هنرها و استادان موثق و معتبری است که موسیقی را پیش‌تر از دیگر بزرگان فرا گرفته‌اند.
به دلیل گستردگی مناطق ایران و تعدد موسیقی‌ها و حتی شیوه روایت‌های آن‌ها در بخش‌های کوچکی چون روستاها، تعداد استادان و راویان صادق موسیقی نواحی مختلف ایران بیش از حد تصور است. این در حالی است که آمار دقیقی از این افراد در اختیار نیست و این کاستی در اغلب مواقع به ضرر موسیقی و استادان است.
یکی از اتفاقات رخ داده در پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی که امسال در گرگان برگزار شد، حضور علی‌اکبر اصلانی کتولی به اتفاق اعضای گروهش روی صحنه بود. این در حالی است که این استاد موسیقی، به گفته خودش خیلی اهل حضور در جشنواره‌ها نیست.
گفتنی است عیسی فیوج و پدرش را می‌توان معروف‌ترین منظومه‌خوانان و نقالان استان گلستان دانست. علی‌اصغر اصلانی کتولی (اکبر کتول)، جواد معززی، شیرعلی شکری و قربانعلی اصلانی برخی دیگر از هنرمندان مطرح استان گلستان هستند که برای مانایی و حیات موسیقی کتولی و بخش‌های مختلف آن تلاش کرده‌اند. این تلاش توسط نسل‌های بعد هم ادامه داشته است. سیداحمد حسینی یکی از هنرمندان دغدغده‌مند موسیقی کتول است که سال‌هاست به پژوهش و تحقیق در موسیقی مشغول است و برای ثبت دوتار و موسیقی کتولی تلاش‌های مستمر داشته. محمدرضا برزگر نیز یکی از هنرمندان نسل‌های بعد است که به موسیقی اصیل کتولی توجه دارد.
علی‌اکبر کتول با بیش از نیم قرن فعالیت در زمینه موسیقی خطه گلستان، زاده روستای پیچک و محله کتول است و در خانواده‌‌ای هنرمند و اهل فرهنگ زاده شده. پدر او حاج قربان خواننده خوش‌صدای دوران خود بود. شعبان‌علی اصلانی کتولی هم عموی اوست که در زمینه موسیقی فعالیت‌های جدی و مستمر داشته.
گفتنی است علی‌اکبر اصلانی به جز فعالیت در زمینه نواختن و خواندن سازنده دوتار نیز هست. تلاش‌های این هنرمند باعث شده حال او را یکی از بزرگان موسیقی منطقه کتول بدانند.
حضور علی‌اکبر اصلانی کتولی در سالن فخرالدین اسعد گرگانی در شهر گرگان که محل اجرای گروه‌های جشنواره موسیقی نواحی بود، فرصت مناسبی بود برای گفتگوی ایلنا با او. علی اکبر اصلانی در ابتدای صحبت‌هایش از حضور در جشنواره موسیقی نواحی ابراز خرسندی کرد و گفت: با اینکه خیلی اهل حضور در جشنواره‌ها نیستم اما این رویداد را برای معرفی و اشاعه موسیقی نواحی موثر می‌بینم.
اهل حضور در جشنواره‌ها نیستم
علی‌اکبر اصلانی در ابتدا درباره نحوه حضورش در پانزدهمین دوره از جشنواره موسیقی نواحی گرگان گفت: من خیلی اهل حضور در چنین محافلی نیستم. از طرفی مدتی قبل تحت جراحی قرار گرفتم و عمل قلب باز داشتم و امکان حضورم خیلی فراهم نبود؛ به دلیل کسالت جسمی. اما از آنجا که امسال جشنواره در استان گلستان برگزار شد، تصمیم گرفتم با همه سختی‌ها بیایم. دعوت مسئولان ارشاد و برگزارکنندگان جشنواره باعث شد با موافقت و همراهی بچه‌های گروه راهی گرگان شویم تا اجرایی داشته باشیم. البته بچه‌ها نگران حالم بودند با این حال تصمیم به حضور گرفتیم تا بعد مدت‌ها اجرایی داشته باشیم.
او با بیان اینکه از حضور در جشنواره و میزبانی برگزارکنندگان رضایت دارد، درباره جزییات اجرای خود و اعضای گروهش در جشنواره گفت: طی اجرا مقام‌های مهمی چون هرایی و کله‌کش را اجرا کردیم که مهم هستند چون اساس ساختار موسیقی کتول متکی بر سه مقام آوازی به عنوان هرایی، راسته مقام و کله‌کش است. ما این را می‌دانیم که متاسفانه بسیاری از نواها و مقام‌ها به دلیل نواخته نشدن و شنیده نشدن فراموش شده‌اند، بنابراین سعی من و دیگر اهالی منطقه پرداختن به چنین مقام‌ها و قطعاتی است.
موسیقی کتولی با طبیعت و مشاغل ما ارتباط دارد
اصلانی کتولی در ادامه درباره اهمیت موسیقی کتولی در مناطق شمال کشور گفت: به هرحال این موسیقی بخش مهمی از فرهنگ ماست که نسل به نسل به ما رسیده و حال باید ماندگاری و احیای بخش‌هایی از آن تلاش کنیم.
او با اشاره به اینکه خود و اعضای گروهش، قدمت آثار و نحوه خوانش و نواختن درست مقام‌ها را طی اجرا در نظر دارند، گفت: موسیقی کتولی ارتباط مستقیمی با وضعیت جغرافیایی و نوع مشاغل و شرایط اقلیمی منطقه‌مان دارد.
نی یکی از ادوات موسیقی چوپان‌های ماست
این هنرمند پیشکسوت در ادامه نی را یکی از سازهای اصلی موسیقی کتولی دانست و گفت: به هرحال این ساز از گذشته یکی از ادوات چوپان‌های منطقه بوده و ویژگی‌های فیزیکی آن بر همین اساس است. ترانه‌های ما نیز برگرفته از محیط و اقلیم است و اینها نشان از قدمت موسیقی ماست.
اصلانی در پاسخ به این سوال که موسیقی می‌تواند به لحاظ معیشتی زندگی هنرمند را تامین کند یا خیر، گفت: متاسفانه موسیقی را نمی‌توان شغل محسوب کرد. من خودم هم هیچ‌وقت موسیقی را منبع درآمد ندیده‌ام و در این رابطه دلایل متعددی وجود دارد. به هرحال زندگی مشکلات خود را دارد و نمی‌توان با پول موسیقی و اجرا آن‌ها را حل کرد.
اجرای نی بید کتولی توسط اساتید زنده‌یاد قربانعلی اصلانی کتولی، علی‌اکبر اصلانی کتولی؛ موسی ملک‌حسینی و درویشعلی خسروی کتولی در اولین جشنواره موسیقی مقامی کتولی
اکبر کتول مرا به موسیقی بازگرداند
علی‌اکبر اصلانی در ادامه بر تلاش‌های مستمر هنرمندان نواحی تاکید کرد و گفت: من سال‌ها قبل موسیقی را کنار گذاشته بودم و این اکبر کتول (علی‌اصغر اصلانی) بود که باعث شد به این فضا برگردم.
حضورم در جشنواره ادای احترام به مدیرکل ارشاد بود
علی‌اکبر اصلانی کتولی که بیماری و کسالتش را یکی از دلایل مهم کم‌کاری‌اش می‌داند، گفت: در زمان بیماری‌ام مدیرکل ارشاد استان گلستان هم به عیادتم آمد. چنین کارهای به هنرمندان انگیزه می‌دهد. اصلا دلیل اینکه در جشنواره امسال حضور یافتم همین عیادت مدیرکل ارشاد از من بود. من هم در مقابل دعوت ایشان را اجابت کردم.
این هنرمند و استاد موسیقی کتولی در بخش دیگری از صحبت‌هایش بر حمایت از موسیقی نواحی کشور تاکید کرد و گفت: همانطور که گفتم موسیقی استان ما دارای قدمت تاریخی است و به دلیل کاربردش در زندگی و مشاغل باید بیش از قبل مورد حمایت قرار بگیرد؛ چراکه نسل‌های بعد باید آن را درست بیاموزند و به افراد پس از خود یاد دهند.
علی‌اکبر اصلانی کتولی در پایان گفت: امیدوارم جشنواره‌ها بخصوص جشنواره موسیقی نواحی هنرمندان برجسته گذشته را با توجهاتی که دارند مورد حمایت قرار دهند. از طرفی جشنواره‌ها باید به کشف استعدادهای جوان بپردازند و امیدوارم همینطور باشد.
دیدگاهتان را بنویسید