مدرس و سرپرست گروه کر اردیبهشت از انتشار یافته‌های پژوهشی‌اش در حوزه موسیقی کرال در آینده نزدیک خبر داد و گفت: در کتاب «موسیقی کُرال ایران» تاریخچه‌ای از موسیقی کُرال ایران، آهنگسازان کُرال‌نویس ایران و فهرست آثار آنان و موارد دیگر ارائه می‌شود.
در میان گونه‌های کلاسیک، موسیقی کرال یکی از با اهمیت‌ترین‌هاست؛ هرچند در کشور ما آنطور که باید مورد توجه نبوده است. اگر بنا به ارائه تعریف از این نوع موسیقی باشد می‌توان گفت، موسیقی کرال به ساخته‌هایی گفته می‌شود که توسط آهنگسازان برای اجرای گروهی نوشته شده باشد و توسط گروه کر یا همسرایان متشکل از خوانندگان دوره دیده اجرا شود. همچنین این موسیقی بر اساس نوع و دسته‌بندی سازها، زیرشاخه‌هایی دارد.
به نقل از ایلنا، در میان ارکسترهای ایرانی گروه کر «اردیبهشت» به سرپرستی و آهنگسازی حمید عسکری رابری (موسیقیدان، آهنگساز و رییس دانشکده موسیقی دانشگاه هنر یکی از پرکارترین‌هاست. اعضای این گروه بر اساس آزمون‌ها و گزینش‌هایی از پیش تعیین شده، انتخاب می‌شوند و پس از طی دوره آموزشی کوتاه به طور حرفه‌ای به ارکستر می‌پیوندند.
حمید عسکری رابری که در حوزه آموزش و تدریس نیز فعالیت‌های جدی دارد و سال‌هاست در دانشگاه هنر به تدریس مشغول است، تلاش دارد با فعالیت‌های پژوهشی به نگارش و تالیف آثار مکتوب نیز بپردازد. او در گفتگوی پیش‌رو ضمن توضیح درباره آموزشگاه و فعالیت‌های گروه کر «اردیبهشت» از پروژه‌ای تحقیقاتی گفت که زمان زیادی را صرف آن کرده و به زودی در قالب کتاب منتشر خواهد شد.
*شما یکی دو سال پیش در گفتگو با ایلنا از پروژه‌ای پژوهشی صحبت کردید که محوریت آن موسیقی کرال بود. این طرح قرار بود با همکاری صندوق پژوهشگران و فناواران کشور به سرانجام برسد. درباره این اتفاق توضیح دهید. حال پروژه در چه مرحله‌ای است؟
عنوان طرح مورد اشاره «مطالعه تاریخی و تحلیلی موسیقی کرال ایران» بود که خاتمه یافته است و مقاله‌ای مستخرج از آن تحت عنوان «چالش‌ها و موانع گسترش موسیقی کُرال در ایران» در نشریه هنرهای زیبا – هنرهای نمایشی و موسیقی دانشگاه تهران (دوره ۲۵، شماره ۳، پاییز ۱۳۹۹) به چاپ رسیده است:
*درباره پروژه پژوهشی‌تان نیز توضیح دهید.
هدف اصلی این طرح پژوهشی بررسی مسائل و چالش‌های موسیقی کُرال ایران بود. می‌دانیم که اولین گروه کُر فارسی زبان در ایران توسط روبیک گریگوریان (دهه بیست شمسی) در هنرستان موسیقی تاسیس شد و پس از او آهنگسازان دیگری به ساختن آثار کُرال روی آوردند که برخی به روش‌های گریگوریان نزدیک بودند و برخی هم متناسب با ویژگی‌های سبک شخصی آثار متفاوتی نوشتند. موسیقی کُرال در فرهنگ موسیقی تک‌صدایی کشور به دلیل طرح امکانات چند صدایی و به عنوان یکی از راه های گسترش موسیقی ملی اهمیت پیدا کرد. در عین حال، موانع و چالش‌های متعددی بر سر راه گسترش و عمومیت یافتن موسیقی کُرال ایرانی وجود داشته که در این طرح به آنها پرداخته شده و در مقاله مذکور منعکس شده‌اند.
*پروژه مذکور به نظر با اهمیت می‌رسد به این دلیل که در حوزه موسیقی کرال منابع و رفرنس‌های کمی داریم.
بله همینطور است. قبل از این پژوهش در بخشهایی از کتاب « موسیقی ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی ایران» نوشته دکتر آریان‌پور مطالب قابل استنادی دیده می‌شود. خوشبختانه مولف کتاب در گروه کُر روبیک گریگوریان آواز می‌خوانده و پس از آن در گروه‌های کُر دیگری هم حضور فعال داشته و اطلاعات ارزشمندی در اختیار گذارده است. منبع دیگر، ویژه‌نامه کُرال نشریه گزارش موسیقی است که در سال ۱۳۸۸ منتشر شده و در آن گفتگوهایی با برخی رهبران کُر مانند اولین باغچه‌بان، گورگن موسسیان و غیره انجام شد که داده‌های خوبی در اختیار گذراده است. هر دو منبع در طرح پژوهشی مورد استفاده قرار گرفتند. با این حال، محدودیت منابع مکتوب باعث شد که مصاحبه‌هایی با بیست و یک نفر از آهنگسازان، رهبران کُر و موسیقی‌شناسان پیرامون مسائل موسیقی کُرال ایران انجام شود تا منبعی مطمئن برای تحلیل‌ها بدست آید.
همچنین یک پرسشنامه با ۲۷ گزاره، طراحی شد که توسط ۱۷۰ نفر از خوانندگان کُر، آهنگسازان، رهبران، نوازندگان، پژوهشگران و خوانندگان آواز کلاسیک تکمیل شده و در مجموع تمام این‌ها به‌عنوان منبع، برای نگارش طرح پژوهشی مطالعه تاریخی و تحلیل موسیقی کرال ایران مورد استفاده قرار گرفتند.
«محدودیت کارگان موسیقی کُرال ایران»، «پیچیدگی‌های نگارش آثار کُرال ایرانی بر اساس اشعار فارسی و تنظیم کُرال آوازهای محلی ایرانی» و «غرابت شیوه آوازخوانی کلاسیک غربی با ذائقه شنیداری ایرانیان» از مهم‌ترین چالش‌های گسترش موسیقی کُرال در ایران طی دهه‌های گذشته بوده است.
*همانطور که می‌دانید در زمینه منابع نظری و مکتوب موسیقی کرال، به جز کمبود منابع چالش‌های عدیده دیگری نیز داریم که پرداختن به آنها نوعی چهارچوب‌بندی و برنامه ریزی می‌خواهد. در پروژه‌تان چگونه به فصل‌بندی موارد و چالش‌ها پرداختید؟
به نظرم بخش نتیجه مقاله نشانگر جزئیات است و چالش‌ها و موانع را ترسیم کرده است و می‌توان به آن استناد کرد؛ پژوهش نشان داد که «محدودیت کارگان موسیقی کُرال ایران»، «پیچیدگی‌های نگارش آثار کُرال ایرانی بر اساس اشعار فارسی و تنظیم کُرال آوازهای محلی ایرانی» و «غرابت شیوه آوازخوانی کلاسیک غربی با ذائقه شنیداری ایرانیان» از مهم‌ترین چالش‌های گسترش موسیقی کُرال در ایران طی دهه‌های گذشته بوده است. این پژوهش موانع رشد و توسعه موسیقی کُرال ایران را چنین ارزیابی می‌کند: ۱- ظرفیت محدود جوامع سنتی برای فعالیت‌های گروهی هنری، ۲-عدم حمایت از ساخت و اجرای موسیقی کُرال، ۳-اختلاف نظر جامعه موسیقی ایران در مواجهه با فرهنگ موسیقی غرب، ۴-عدم برقراری ارتباط موسیقی کُرال مذهبی غربی با مخاطبان ایرانی، ۵-فقر کارگاه‌های موسیقی کُرال ایرانی، ۶- اولویت رعایت اصول آواز نسبت به بیان واضح کلام در موسیقی کُرال، ۷- کاهش کیفیت آوازی گروه‌های کُر از اواخر دهه ۱۳۵۰ به بعد».
*به جز چالش و موانع موسیقی کرال ایران که بخشی از طرح پژوهشی است، آیا برای انتشار مطالب قسمت‌های دیگر این طرح، برنامه‌ای دارید؟
بله! در نظر است که یافته‌های طرح در قالب کتابی تحت عنوان «موسیقی کُرال ایران» منتشر شود. در این کتاب تاریخچه‌ای از موسیقی کُرال ایران، آهنگسازان کُرال نویس ایران و فهرست آثار آنان، گروه‌های کُر ایران، معرفی شده، به مسائل موسیقی کُرال ایران پرداخته می‌شود و همچنین تمامی مصاحبه‌ها به‌طور کامل منتشر خواهند شد.
*کلیت موضوع و محوریت مصاحبه‌تان چیست و چرا آنها را با اهمیت می‌دانید؟
با مصاحبه شنوندگان درباره مهم‌ترین مسائل موسیقی کُرال گفتگو شده است. مثلاً این سوال پرسیده شده است که چرا آهنگسازان ایرانی کمتر آثار کرال نوشته اند؟ پاسخ به این سوال مستلزم آنست که باید به سراغ لایه‌های اجتماعی، موسیقایی و هنری رفت که معمولا این اتفاق می‌افتد. به همین دلیل زاویه و دامنه بحث به سمتی می‌رود که دیدگاه افراد را درباره برخی مسائل بنیادی موسیقی ایران مطرح می‌کند و طبیعتا همه پاسخ‌ها در تحلیل‌ها نیامده است و بهتر دیده شد که دیدگاه‌های هنرمندان به‌طور کامل برای استفاده در پژوهش‌های دیگری به‌طور کامل چاپ شود.
*به جز پروژه موسیقی کرال و مسائل مربوط به آن، در زمینه تالیف و چاپ کتاب طی یکی دو سال گذشته فعالیتی داشته‌اید؟
بله کتابی دارم که سال ۱۳۹۸، در همین ایام کرونا توسط فرهنگستان هنر منتشر شده و «شیوه‌های تنظیم آوازهای محلی برای کُر» نام دارد. شالوده این اثر، رساله دکترای من بوده، و به تحلیل آثاری از هشت آهنگساز مطرح می‌پردازد. پیش از انتشار کتاب، ایده‌ام این بود که کتاب را با اجرای چند قطعه آنالیز شده رونمایی کنیم، اما متاسفانه این اتفاق با شیوع کرونا همزمان شد و نتوانستیم مراسم رونمایی برگزار کنیم و قاعدتا آثار مورد نظرم نیز به مرحله اجرا نرسیدند. نمی‌توانم بگویم مراسم رونمایی، اما در آینده‌ای نزدیک طی یک اجرا به معرفی کتاب خواهم پرداخت.
*شما در بخش آموزش آکادمیک نیز فعالیت‌های جدی دارید؟ با وجود آثار مکتوب و رفرنس‌های علمی درباره موسیقی کرال است که می‌توان تحولات و تغییراتی ولو کوچک در دانشگاه‌های هنری ایجاد کرد؛ زیرا قبلا موسیقی کرال در دانشگاه‌های ما مورد توجه نبود و رشته محسوب نمی‌شد.
تحولی که می‌گویید رخ داده است. حدود سه سال پیش در دانشکده موسیقی دانشگاه هنر با پیشنهاد بنده شورای گروه آهنگسازی طرحی را تصویب کرد و نوشتن آثار کُرال را در برنامه درس آهنگسازی برای دانشجویان قرار داد که خوشبختانه این اتفاق افتاد. کلا دانشجویان طی تحصیل در مقطع کارشناسی، پنج درس آهنگسازی و یک پروژه پایانی دارند. آنها باید در آهنگسازی ۲، یک اثر کُرال «آکاپلا» و در آهنگسازی ۴ اثری کُرال با همراهی ساز بنویسند. طی دو سال گذشته که این طرح اجرا شده است حقیقتا آثار بسیار خوبی نوشته شده است.
*این اتفاق برای اولین بار در چه مقطعی رخ داده؟
این طرح در سال ۱۳۹۷ تصویب شد و از آن زمان تاکنون در دستور کار قرار گرفته و اجرا شده است.
طی این چند سال دانشجویان تا چه حد از طرح مذکور استقبال کرده‌اند؟
دانشجویان با انرژی و انگیزه آثار کُرال قابل توجهی نوشته‌اند و مطمئناً در آینده نزدیک رپرتواری بسیار غنی خواهیم داشت.
*متاسفانه آثار دانشجویی همیشه مظلوم بوده‌اند و کمتر دیده و شنیده شده‌اند.
بله همینطور است. در اینباره هم ایده‌ای داریم. قصدمان این است انشالله پس از پایان بحران کرونا، توسط گروه کر «اردیبهشت» و گروه کر «شهر تهران» مجموعه‌ای از آثار کُرال دانشجویی را در قالب کنسرت اجرا کنیم.
*شما علاوه بر سرپرستی گروه کر «اردیبهشت» و فعالیت‌های علمی و پژوهشی، مدیریت آموزشگاهی را نیز به عهده دارید. طی ماه‌های اخیر وضعیت فعالیت آموزشگاه به چه شکل بوده است؟
آموزشگاه گام نو نیز مانند سایر آموزشگاه‌های آزاد شرایط راکدی را تجربه می‌کند. طبیعتا بیماری کووید ۱۹ و ورژن‌های مختلف آن طی دو سال گذشته باعث شده احتیاط‌های لازم و منطقی در نحوه فعالیت‌ها لحاظ شود. در آموزشگاه ما هم احتیاط‌های لازم، هم از سوی خانواده‌ها و هنرجویان و هم توسط مدرسان رعایت شده و جدی انگاشته می‌شود؛ تا جایی که از بهمن‌ماه سال ۱۳۹۸ تاکنون برخی از مدرسان را ندیده‌ایم و منحصرا به تدریس آنلاین پرداخته‌اند. مدرسانی را نیز داشته‌ایم که بنا به شرایط، ترکیبی از شیوه‌های حضوری و آنلاین را در نحوه آموزششان لحاظ کرده‌اند. به هرحال شرایط به گونه‌ای است که شما و اغلب مخاطبان از جزییات آن باخبرند. کاش دولت و نهادهای مربوطه نسبت به نابسامانی موجود و حمایت از آموزشگاه‌های هنری چاره‌ای بیاندیشد.
*یعنی طی چند ماه گذشته آموزشگاه‌ها مورد حمایت دستگاه‌ها و نهادهای دولتی نبوده‌اند؟
درباره این اتفاق صحبت‌های شد و قرار بود تسهیلات و بسته‌های حمایتی به متقاضیان ارائه شود. من نیز برای دریافت تسهیلات ثبت‌نام نمودم، اما چیزی دریافت نکردم. به هرحال شرایط خوبی نیست و با وجود همه دشواری‌ها تلاشمان این است فعالیت‌های آموزشی همچنان برقرار باشد.
*از فعالیت‌های جمعی گروه کر «اردیبهشت» چه خبر؟ سایت و پیج اینستاگرامی گروه گویای این است که به اتفاق اعضا همچنان مشغول کار هستید.
بله فعالیت‌های‌مان ادامه دارد و همچنان مشغول هستیم. البته همانطور که می‌دانید ماه‌هاست کنسرتی برگزار نشده و آخرین باری که اعضای گروه کر «اردیبهشت» دور هم جمع شدند، بر می‌گردد به جشنواره موسیقی فجر سال ۱۳۹۸. از آن زمان تا به امروز هیچگونه تمرین گروهی نداشته‌ایم.
*جشنواره موسیقی فجر سال گذشته هم برگزار شد، اما شیوه برگزاری مجازی بود.
بله. شورای سیاست‌گذاری جشنواره موسیقی فجر سال گذشته تصمیم گرفت برای حضور در این رویداد از گروه‌های کر دعوت به عمل آورد. اما خب حضور گروه کر در جشنواره، با توجه به وضعیت بحرانی سال گذشته تقریبا غیرممکن بود زیرا همه اعضا باید دور هم جمع می‌شدند.
*کلا گروه‌های کر در شرایط غیر معمول تا چه حد امکان اجرای مجازی دارند؟
نحوه فعالیت‌های گروه‌های کر با دیگر گروه‌ها و افراد متفاوت است. مثلا نوازنده‌ها می‌توانند با زدن ماسک و رعایت فاصله به اجرا بپردازند اما گروه کر اینگونه نیست. اعضای گروه کر باید بخوانند و نمی‌توانند با ماسک به تمرین و اجرا بپردازند زیرا بحث تنفس مطلوب مطرح است که در آوازخوانی اهمیت زیادی دارد و باید در تمرینات و اجراها توسط خوانندگان رعایت شود. با این تفاسیر اگر اعضای کر بدون ماسک به اجرا و تمرین بپردازند، امکان آلوده شدن محیط وجود دارد. در نهایت به عوامل برگزاری جشنواره موسیقی فجر توضیح دادیم که واقعا امکان حضور برای ضبط در تالار رودکی وجود ندارد. از طرفی این اتفاق مستلزم این بود که قبلا تمرین کرده باشیم.
*اما در نهایت به جشنواره فجر پارسال کار ارائه کردید. درست است؟
در ادامه عوامل برگزاری که بر حضور گروه‌های کر در جشنواره تاکید داشتند، تصمیم گرفتند که کُر اردیبهشت و گروه کر شهر تهران چند اثر را ضبط کرده و به دبیرخانه ارسال نمایند. این اتفاق افتاد اما تجربه بسیار سخت و سنگینی بود؛ از این جهت که اعضا حدود یک سال دور هم جمع نشده بودند و تمرینات صدایی نداشتند. در نهایت با دشواری زیاد چهار اثر را به جشنواره ارائه دادیم. اعضای گروه به صورت انفرادی آثار را در خانه ضبط کردند و این رویه یک ماهی زمان برد. واقعا همه اعضای گروه برای ضبط آثار متحمل فشاری طاقت‌فرسا شدند و از آنها ممنونم. موضوع این بود می‌خواستیم در پویایی موسیقی کرال نقشی داشته باشیم و اعضا نیز در این اتفاق سهیم شدند. در ابتدای بحران و چند ماه پس از آن تصورمان این بود که مثلا کرونا چند ماه دیگر تمام می‌شود که اینطور نبود و حال نیز اتمام بحران زمان مشخصی ندارد. امید داریم به زودی شرایط عادی ایجاد شود و زندگی و فعالیت‌های اهالی موسیقی به روال قبل برگردد و دانشگاه‌ها نیز به صورت حضوری، حیات آموزش را ادامه دهند.
*البته فعالیت‌های‌تان محدود به همین چهار اثر نبوده و هرازگاهی به انتشار آثاری در فضای مجازی می‌پردازید.
بله. آثاری از گذشته داریم که گاه برخی از آنها را منتشر می‌کنیم. البته آثار ارائه شده به جشنواره هم در صفحه رسمی گروه کر «اردیبهشت» منتشر شده است. یکی از آثار «Blow Blow Thou Winter Wind» نام داشت که اثری از جان راتر است و معنای آن «بوز‌ای باد زمستانی» است. اثر دیگرمان با عنوان «ماییم» بر اساس شعری از خیام نیشابوری ساخته و اجرا شده بود که آن را به پزشکان، پرستاران و کادر درمان کشور تقدیم کردیم. اثر دیگری هم داشتیم که ترکیبی از دو کار محلی «دی‌بلال» و «گل پامچال» بود و آقای پیام میرجعفری تنظیم آن را به عهده داشتند. قطعه دیگر هم اثری متفاوت بود که آن را روی ترجمه انگلیسی سوره حمد نوشته بودم که آن نیز منتشر شد.
*چه شد که به سراغ قرآن کریم رفتید؟
شاید برای نخستین بار در یک مصاحبه به واقعیتی اشاره کنم که دغدغه نوشتن اثری روی سوره‌های قران کریم به دقیقا ۲۶ سال قبل (۱۳۷۴) برمی‌گردد. قبل از اینکه آقای مجد ترجمه قران کریم را به نظم درآورد و منتشر کند، بنده ترجمه سوره حمد را به نظم درآوردم و بر اساس آن سرودی ساختم و با مدرسه راهنمایی بانک تجارت(منطقه ۱ شهر تهران) و پس از آن با دبیرستان سیدالشهداء ( منطقه ۸ شهر تهران) اجرا کردم. این اثر چند سال بعد حدود سال ۱۳۷۸ در مسابقات سرود شهر تهران حائز رتبه اول شد. پس از آن سرودی روی ترجمه منظوم سوره اخلاص ساختم و با مدرسه راهنمایی سیدالشهداء اجرا کردم.
*اثری که روی ترجمه سوره آسمانی حمد یا فاتحه نوشته‌اید کاری بدیع و متفاوت است.
اساسا اثر کُرال باید روحانی باشد و خاستگاه این نوع موسیقی هم، به روایت تاریخ موسیقی همین است. در رپرتوارمان چندین قطعه نیایشی دیگر هم داریم که برای کر اردیبهشت نوشته‌ام. اما ایده نگارش اثر کُرال روی ترجمه انگلیسی سوره مبارکه حمد به دهه ۱۳۸۰ برمی‌گردد و اولین نسخه آن سال ۱۳۹۳ آماده شد که به‌صورت آکاپلا نوشته شده بود. اعضای کر اردیبهشت به یاد دارند که در آن سال پارتیتور این قطعه تکثیر شد و در اختیار آنان قرار گرفت. اما خودم رضایت کامل از نتیجه نداشتم و بنابراین هرگز آن نسخه را تمرین نکردیم! یافتن ترجمه مناسب و مسائل تلفیق کلام و موسیقی از مهم‌ترین عوامل نارضایتی‌ام از نسخه‌ای که سال ۱۳۹۳ نوشتم بود. تا اینکه سال ۱۳۹۹ فرصتی برای بازنگری قطعه پیدا شد و حاصل کار رضایت‌بخش بود و توسط کر اردبیهشت اجر منتشر شد. این اثر پیچیدگی‌های فنی زیاد داشت و واقعا از صمیم دل از اعضای کر اردیبهشت ممنونم که بدون تمرین گروهی و با تکیه بر توانایی‌های فردی، بخش‌آوازی این اثر را ضبط و آماده میکس کردند.
*روال عضوگیری کر «اردیبهشت» همچنان برقرار است؟
بله معمولا هر تابستان فراخوان جذب اعضا می‌دهیم و دوره‌ای آموزشی برگزار می‌کنیم. البته از سال گذشته به جهت شیوع کرونا کلاس‌ها انفرادی برگزار می‌شوند.
*مگر برای پذیرش متقاضیان حضور در گروه کر «اردیبهشت» بخش آموزش دارید؟
افرادی که می‌خواهند با گروه کر «اردیبهشت» همراه شوند، باید حدود سه ماه در دوره‌های آمادگی شرکت کنند. آنها در این دوره به طور جزیی‌تر باید سلفژ، تربیت شنوایی، تئوری موسیقی و مبانی آواز را بگذرانند. متقاضیان در پایان دوره آموزشی در آزمون ورودی عملی و نظری شرکت کرده و حداقل نمره هفتاد کسب کنند. آیین نامه و شیوه نامه‌ای هم داریم و کلا ضوابط و مقرراتی را ایجاد کردهایم که اعضای گروه بر اساس آن انتخاب شوند و در عین حال کیفیت کار ما نیز حفظ شود.
*ورودی‌های امسال کر «اردیبهشت» چند نفر بوده‌اند؟
امسال پس از مصاحبه‌ای اولیه تعداد هشت نفر را برای حضور در دوره آموزشی انتخاب کردهایم. دلیل این تعداد کم محدودیت‌هایی است که وجود دارد. همانطور که گفتم کلاس‌های آمادگی برای پیشگیری از شیوع بیماری کرونا، انفرادی برگزار می‌شوند. دوره تا سه، چهار ماه دیگر به پایان می‌رسد و پذیرفته‌شدگان به کر اردیبهشت خواهند پیوست.
*موسیقی حدود دوسال است تعطیل شده و امکان فعالیت وجود ندارد.
بله درست است و ما نیز بر وضعیت موجود واقفیم، اما می‌خواهیم هسته‌ای شکل بگیرد تا زمانی که بحران تمام می‌شود و اوضاع به روال عادی باز می‌گردد، کارمان را مانند سال‌های گذشته از سر گیریم و به اجرا بپردازیم.
*از فعالیت‌های آینده خودتان در رابطه با موسیقی کرال بگویید.
علاوه بر کارهایی که گفتم، طی این مدت دو کار جدید برای کر نوشته‌ام و منتظر مهیا شدن شرایط هستم. در کل گروه کر «اردیبهشت» پلان‌هایی برای فعالیت دارد، اما پرداختن به آنها زمانی میسر است که مخاطبانمان را در سالن داشته باشیم و شرایط به روال عادی بازگردد. در حال حاضر ایده‌ای برای رکورد کردن آثارمان به صورت مجازی ندارم، به این دلیل که کار کردن با این شیوه بسیار پردردسر و پرفشار است. کار دیگری که در آینده نزدیک در برنامه کر اردیبهشت قرار می‌گیرد اجرای قطعات در رونمایی از کتاب «موسیقی کرال ایران» است. به نظرم در هر شرایطی، چه جنگ، چه صلح، چه در رفاه و چه سختی، دو نیمه پر و خالی را پیش رو داریم و بهتر است که نیمه پر را ببینم. هنر این است که فعالان در شرایط غیر معمول و حتی بحرانی به امور هنری بپردازند؛ وگرنه فعالیت در شرایط عادی کار دشواری نیست.
دیدگاهتان را بنویسید