امیرمحمد تفتی
امیرمحمد تفتی خواننده موسیقی ایرانی، درباره آوازخوانی و آوازخوانان یادداشتی نوشته و در اختیار «موسیقی ایرانیان» قرار داده است.
متن یادداشت به شرح زیر است:
آوازخوانان و خوانندگان و همچنین نقالان شاهنامه کسانی بودند که در گذشته و حال با اجرای خوب و استفاده از اشعار شاعران بزرگ ادب فارسی توانسته اند همیشه و در همه حال شرایط سخت و دشوار و خوب و هموار شعر فارسی را بر زبان ها جاری کنند و حافظان فرهنگ والا، غنی و بی نظیر این مرز و بوم باشند.
چندین دهه پیش که وسایل ضبط صوت اختراع شدند تعدادی از این هنرمندان و آوازخوانان با همراهی موسیقی دانان هم عصر خود توانستند آثاری را به یادگار بگذارند که نمایانگر تسلط آنها بر صدا، اجرای تحریرهای محکم، منسجم و پر صلابت و ادای خوب اشعار و تلفیق درست شعر و موسیقی بوده است. همچنین با تاسیس رادیو خیلی از هنرمندان به کار دعوت و آثار گرانبهایی را خلق و در دسترس ما قرار دادند و موسیقی که قبلا فقط در دربار و خاندان اشراف و برخی از تجار علاقه مند به هنر اجرا می شد را در دسترس عموم قرار دهند.
و با ورود وسایل پخش موسیقی به ایران از اروپا عامه مردم را نیز از موسیقی ایرانی که همیشه مهجور بوده بهره مند سازند. البته هر کدام از شهرها و روستاها و بخش ها همیشه آوازخوانان خوش صدایی پرورش می یافتند که مورد توجه مردم بوده و در مراسم مختلف اعم از آیینی ملی و مذهبی و اعیاد و سوگ ها به اجرا و خوانندگی می پرداختند.
نکته جالب توجه این است که در کشورهای فارسی زبان از جمله تاجیکستان مردم به خوانندگان آوازخوان، حافظ خوان می گفتند و آنها را حافظ شعر و ادب فارسی و فرهنگ و هنر موسیقی می دانستند که حتی امروزه نیز آنان را به عنوان حافظ خوان می شناسند و نام می برند چرا که اجرای آنها در محافل و مجالسی بوده است که توده مردم را با هنر آشنا و مرتبط می ساخته و مردم از هنر آن ها مستقیم بهره مند می شدند. ساز و آواز و خواندن شعرهای حماسی، غزل، دو بیتی، قصیده، رباعی و سایر گونه های شعری باعث می شده که نام بزرگان آثار ادب فارسی زنده بماند. به عنوان نمونه شعرهای شاعری گران قدر مانند حافظ از جذابیت خاصی برخوردار بوده که بیشتر آواز خوانان با خواندن آن اشعار در مجالس و محافل شوری به پا می کردند و نام و شعر او به جان ما می نشاندند به طوری که در اکثر منازل کتاب لسان العرب حافظ شیرازی در کنار قرآن کریم قرار می گرفته است.
نام حافظ به میان آمد و چه تخلص هوشمندانه ای را لسان الغیب برای خود برگزیده است انگار که او نیز بعد از ظهور شعرا، عرفا و بزرگان شعر و ادب از قرن چهارم هجری توانسته است تفکر، فلسفه، فرهنگ کهن و آیین های ایران قبل و بعد از اسلام را در هم آمیخته و آثار او فرهنگ ها و عقاید گوناگون و فلسفه های ایران باستان را در اوج شاعرانگی با بیانی زیبا مطرح سازد که مدنیت و تمدن دیرینه ایرانیان را علی رغم جنگ ها و حمله هایی که متجاوزین به مرز و بوم ما داشته اند و علی رغم مصائب و سختی هایی که در قرون مختلف بر ایرانیان وارد شده است چنان با صلابت و استواری بنایی را بسازد که پس از او اکثر بزرگانی که در عرصه شعر و ادب گام برداشتند تا هم تاکنون از تفکر و تعمق و آگاهی و فنون شعری و زبانی و بیانی این شاعر بزرگ بهره ها برده اند.
البته در مورد این شاعر ارزشمند بزرگانی تحقیق و بررسی کرده اند و کتب فراوان و شرح های مفصلی بر زندگی و احوال و اشعار این شاعر گرانمایه نوشته و به چاپ رسانده و منتشر کرده اند که علاقه مندان می توانند برای شناخت بیشتر به آنها مراجعه و زوایای مختلف شخصی، فکری، زبانی و بیانی او را بررسی کنند.
اشعار حافظ علاوه بر اینکه همیشه به آن تفعل می زدند و در محافل می خواندند و از حفظ می کردند. هنگامی که خوانندگان نیز با آواز خوش آنها را اجرا می کردند تاثیر آن را چندین برابر افزایش می دادند انگار که شعر حافظ را از درون کتاب برداشته و بر روی تابلویی با خط خوش می نوشتند و با چراغی بر آن می تابانند و چنان زیبا با صوتی خوش اجرا می کردند که هرگز از لوح ذهن و حافظ پاک نمی شود.
این است هنر آوازی که اگر خوب اجرا شود آنچنان زیبایی شعر را برجسته سازد که انگار چیزی را به شعر اضافه می کند و مکملی می گردد جهت لذت و بهره مندی از آن شعر.
البته این بدان معنا نیست که شعر شعرای دیگر استفاده نمی شده است و عاشقانه های سعدی و سایر شعرا، شعرهای عرفانی مولانا و عطار، رباعیات خیام، دوبیتی های بابا طاهر، اشعار حماسی فردوسی و حتی شعرای معاصر با خواندن آواز خوب نیز تاثیرشان بیشتر شده و وقتی به صورت آواز منتشر می شوند انگار که زندگی دیگری را شروع کرده و همیشه زنده و پویا در حرکت و جریان هستند.
دیدگاهتان را بنویسید