حسین ملک، در تیر ماه ۱۳۰۴ در دروازه دولت تهران، پا به عرصه وجود نهاد و از همان طفولیت، خود و برادران دیگرش اسدالله و عبداالله تحت تاثیر دایی های خود و علاقه شدید شخصی خود روی به موسیقی می آوردند. همانطور که گفته شد حسین به ویولون و سنتور، سپس به سنتور، اسدالله به کمانچه ویولون،پس از آن به ویولون و عبدالله ملک ضرب را انتخاب و هر کدام نزد استاد و استادانی می روند. حسین ملک از سن هشت سالگی برای فراگیری سنتور نزد حبیب سماعی در خیابان هدایت می رود و چندی که نزد این استاد به نام ولی بد اخلاق و کج سلیقه تعلیم می گیرد، روزی سماعی به وی می گوید: “من دیگر شما را درس نمی دهم برو هر چه تا به حال آموختی برای خود بزن”
پس از این ملک نزد استاد ابوالحسن صبا می آید و ماجرا را تعریف می کند و استاد بزرگ اخلاق و هنر، روانشاد صبا با خوش رویی تمام به وی می گوید:” من به شما درس می دهم “. و از همان روز ، به بعد ملک تحت تعلیم صبا قرار می گیرد. حسین ملک غیر از سماعی و ابوالحسن خان صبا، از مکتب استادان دیگری هم نظیر: نور علی خان برومند، شکرالله خان قهرمانی، رکن الدین خان مختاری ، حسین یاحقی، ابراهیم منصوری و دکتر بروکشلی استفاده کرده و با قمر الملوک وزیری دستگاههای اصفهان و ابوعطا را به صورتی کاملا نو و بدیع اجرا کردند. باید یادآور شد که استاد اصلی وی مرحوم صبا و برومند بودند. حسین ملک، در سال ۱۳۲۰ همکاری خود را با رادیو شروع و در ارکستر مرحوم صبا سلو نوازی می کرد و این همکاری تا سال مرداد ماه ۱۳۳۲ ادامه داشت و پس از تاسیس تلویزیون ایران وی اولین سلیست سنتور تلویزیون می شود و چندی بعد همکاری خود را با وزارت فرهنگ و هنر وقت آغاز می کند و علاوه بر نواختن ساز در برنامه های مختلف این وزارتخانه، در کارگاهی که جهت تعمیر و ساختن ساز احیاء شده بود، شروع به ساختن ساز و تعمیر آلات و ادوات سازهای گوناگون آن وزراتخانه می کند.
حسین ملک که زیر نظر صبا، ساختن ویولون و سنتور و ویولون سل را نزد آراکلیان فرا گرفته بود در این کارگاه شروع به ساختن سنتور روی اصول صحیح می شود به طوری که سنتورهای ساخته شده وی با استقبال روبرو می گردد ولی باز هم سنتور دارای نواقصی بود که بعدها ملک را با مشکلاتی روبرو ساخت ، ملک ناچارا سیستم نوازندگی و نت خوانی این ساز را تغییراتی داد و آن این بود که یک خرک به سیم های سفید اضافه کرد و دو خرک به سیم زرد که قسمت زرد یازده خرک و قسمت سفید ده خرک شد و از این به بعد سیستم نت خوانی، نوازندگی و کوک کردن و سیم اندازی آن تغییر کلی کرد.
دلیل اینکه یک خرک اضافی به سیم سفید کرد این بود که معتقد است که در هر سازی باید هم بشود راست کوک زد و هم چپ کوک و یک خرک اضافه شده برای این است که اگر خواننده یی ” بیات ترک ” را می خواند، خواست گوشه ” دلکش “را بخواند ، نوازنده بتواند جواب وی را بدهد. اگر سنتور ۹ خرک داشته باشد ، نوازنده چون آن خرک ” دلکش ” را ندارد نمی تواند جواب وی را بدهد و باید ساز را کنار بگذارد، در صورتی که با اضافه شدن خرک اضافی، این مشکل برطرف شده علاوه بر این که گوشه ” دلکش “را میتواند بنوازد، به ” شور”هم به راحتی می تواند برود و اکنون بر خلاف سابق که خواننده بر نوازنده تسلط داشت ، نوازنده بر خواننده تسلط دارد که قاعدتا هم باید همینطور باشد. سنتور باید با ویولون هم کوک شود و خرک سوم که ” شور “راست کوک زده می شود ” لا “ی دیاپازون هم کوک جهانی است.
سیم اندازی و به طور کلی کوک کردن ساز فرق کرده است و در این باره کتابی ملک نوشته که امید است چاپ و در اختیار علاقمندان قرار گیرد. همانطور که اشاره شد، حسین ملک، علاوه بر تعمیر و ساختن سنتور و ویولون و تار در کارگاه سابق فرهنگ و هنر، سازهای ساخت وی از بهترین است. به هر حال کار ملک در روی سنتور، تحولی در نواختن این ساز پدید آورد.
حسین ملک در مورد موسیقی سنتی ایران می گوید: “حفظ و اشاعه موسیقی ملی و سنتی ایران با تکنوازی و ساز سلو است، زیرا موزیسین باید در تکنوازی و سلو با قلب و احساس خود کار کند نه از روی کتاب و تئوری، و من نوازنده یی را خوب می نامم که بتواند بیش از یک ساعت ساز بنوازد بدون این که قطعه یی را تکرار کند، و این مقدور نیست مگر آن که نوازنده سال ها کار کند و زحمت بکشد و خود، آهنگ خلق کند نه این که دنباله رو باشد، اگر چنین شود، موسیقی ایران بی نهایت و بی انتهاست “.
حسین ملک از شاگردان بزرگ زنده یاد حبیب سماعی و ابوالحسن صبا بود و بدون شک ایشان را می توان از جاودانه های موسیقی ایران دانست که سالها فروتنانه و بی ادعا موسیقی ایرانی را چه در داخل و چه در خارج از کشور به صاحب دلان عرضه کرد.۱۵۰ نشان طلای بین المللی دلیلی بر این مدعاست قلم ناتوان حقیر قاصر است از این که بخواهد راجع به اساتید موسیقی ایران مطلبی را رقم زند.
دیدگاهتان را بنویسید