محمد رضا لطفی گفت: نباید فرض شود که هنر «بداهه» بی در و پیکر است بلکه این نوع موسیقی، قوانین دقیق خود را دارد.
به گزارش خبرنگار بخش موسیقی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، این هنرمند عرصه‌ی موسیقی که در نقد آلبومش «هنر گام زمان» سخن می‌گفت با بیان اینکه «بداهه یک خلاقیت هنری است»، ادامه داد: فقط اثری بداهه نیست که زمانی برای تصحیح کردن آن پس از خلق اثر گذاشته شود.
او تصریح کرد: در بداهه از آنجاییکه شور، خلاقیت هنرمند در زمانی قوی‌تر است، کاری را انجام می‌دهد که تا آن لحظه انجام نداده است و چیز تازه‌ای را به موسیقی اضافه می‌کند.
محمدرضا لطفی که شامگاه ۷ دی ماه در فرهنگسرای ارسباران سخن می‌گفت با بیان اینکه بداهه به مفهوم اتفاق افتادن در یک لحظه است، یادآور شد: بداهه به هنرمند آزادی عمل می‌دهد تا بتواند در زمان خودش، هنری را به اجرا در آورد و مهم این است که هنرمند از مختصات بداهه، کاری خارج نشود.
او افزود: «مود» مهمترین واژه در هنر بداهه نوازی است و زمانیکه هنرمند یک «مود» داشته باشد، می‌تواند «مد» خاص خود را انتخاب کند.
محمدرضا لطفی در بخش دیگری از سخنانش با تاکید بر اینکه موسیقی بداهه موجب می‌شود که موسیقی ما در بین مردم زنده بماند، تصریح کرد: اگر بداهه را از میان موسیقی برداریم، موسیقی می‌میرد و اگر موسیقی ایرانی تا امروز زنده مانده به دلیل بداهه‌نوازی‌هایی است که انجام شده است.
او در پاسخ به اینکه چرا در تیتراژ آلبوم «هنر گام زمان»، «ابوعطا» دستگاه نوشته شده است و آیا شما «ابوعطا» را دستگاه می‌دانید؟ گفت: این اتفاق صرفا به دلیل اشتباه گرافیست بوده است و اینکه من ابوعطا را دستگاه می‌دانم یا خیر، خیلی به ما موزیسین‌ها ارتباطی ندارد.
لطفی اضافه کرد: زمانیکه من تابع یک سنت هستم حتی اگر آن را از نظر تئوری هم قبول نداشته باشم، می‌پذیرم و دخالتی در آن نمی‌کنم.
او بابیان اینکه دستگاه‌ها همواره از روی سیم دست باز سیم شروع می‌شوند، توضیح داد: هر چیز دیگری که نت‌های دست باز شروع می‌شوند، آواز هستند به غیر از «سه‌گاه» که از روی سیم دست باز شروع نمی‌شود ولی دستگاه است.
به گزارش ایسنا، در ادامه این نشست بهراد توکلی- منتقد با اشاره به اینکه عموما نقدهای موسیقی به شیوه پدیدار شناسانه و با خط کش‌های کلاسیک سنجیده می‌شود، یادآور شد: در نقد این آلبوم وضعیت متفاوت است چرا که برخی از هنرمندان خودشان معیار سنجش به شمار می‌روند و نقد ما نیز به این آلبوم براساس همین ویژگی خواهد بود که خود استاد لطفی تعیین کننده معیارها هستند.
وی ادامه داد: برای این مورد شهرت مهم نیست بلکه کارنامه هنری است که تاثیرگذار است، هنرمندی معیار می‌شود که خودش را تثبیت کرده باشد.
این منتقد هنری با بیان اینکه رویکرد من نسبت به نقد این آلبوم صرفا برای تبیین ویژگی‌های این اثر است، تصریح کرد: اگر قرار باشد سنجشی صورت بگیرد باید با خود هنرمند سنجیده شود.
توکلی با بیان اینکه مقوله اثر هنری به اثرات خودنگار و دیگر نگار تقسیم بندی می‌شوند، اظهار کرد: در مقوله خود نگار خود اثر هنری به عنوان یک ماهیت مستقل وجود دارد اما در دیگر نگار، اثر در ذهن هنرمند شکل می‌گیرد و با عناصر دیگر ترکیب می‌شود.
او با اشاره به اینکه موسیقی نوعی هنر دیگر نگار است، اضافه کرد: نوعی از موسیقی وجود دارد که خودش دارای یک پیکره و شخصیت مستقل است که موسیقی‌های بداهه به آن بسیار نزدیک می‌شوند.
توکلی با بیان اینکه تقابل تکنیک و ملودی یکی از ویژگی‌های این اثر است، تصریح کرد: زمانیکه یک هنرمند شروع به ساز زدن می‌کند بسیاری از اوقات تکنیک است که به او می‌گوید چه ملودی باید نواخته شود اما در اثر استاد، یک فضای ذهنی ملودی را ایجاد می‌کند و اینجاست که فضایی به وجود می‌آید که قبلا وجود نداشته است.
او با اشاره به صوت به معنای یک مقوله زیباشناسانه در این اثر، گفت: تک تک نت‌ها در این اثر دارای یک شخصیت هستند که به عنوان یک پدیده زیباشناسانه با آنها رفتار می‌شود.
توکلی درباره توازن بین عناصر بیان کرد: بحث توازن بسیار مهم است و در این اثر برجستگی یک عنصر خاص را نمی‌بینید و توازن میان عناصر یکی از ویژگی‌های مهم این اثر است.
در ادامه این نشست، محمدرضا لطفی درباره اجراء شعر نیما یوشیج در این آلبوم گفت: موسیقی را نمی‌شود ترجمه کرد و تنها ادبیات است که به موسیقی نزدیک است چرا که هر دو دارای وزن هستند.
او با بیان اینکه با شعر نیما ارتباط عمیقی دارد، اظهار کرد: من اعتقاد دارم بعدها متوجه خواهند شد که نیما “حافظ” دیگر ادبیات ماست.
لطفی ادامه داد: شعرهای نیما صدای مازندران می‌دهد و کسی این صداها را در شعر نیما می‌شنود که خودش در مازندران بوده است و این صداها را شنیده است. موسیقی شعر نیما قبل از سال ۵۷ ساخته شده بود ولی به دلیل فاصله‌ای که ایجاد شد این نت از یادم رفته بود، شب سوم کمی از نت را به خاطر آوردم و بقیه را به صورت بداهه اجرا کردم.
او در پاسخ به اینکه آیا گروه شیدا توانسته است به یک بیان منسجم برسد؟ اظهار کرد: بیان گروهی همواره ضعیف‌تر از بیان فردی است و نباید انتظار داشت بیان تک نوازی یک هنرمند با بیان گروه‌نوازی آن، یکی باشد.
لطفی با بیان اینکه من از ابتدای شروع کارم در ایران می‌خواستم با جوانها کار کنم، تصریح کرد: طبیعتا نیروهای جوان تجربه لازم را ندارند و کسب این تجربه نیازمند زمان است. در طی هفت سال فعالیت این گروه، اعضای گروه از لحاظ ذهنی و تکنیکی رسیده‌تر شده‌اند.
او اضافه کرد: چون گروه کار را گوشی تمرین می‌کنند، زمان زیادتری می‌برد. ممکن است زمان زیادی صرف شود اما کار از لحاظ احساسی بسیار بهتر خواهد بود.
محمدرضا لطفی با اشاره به ۸۰ درصد آثار گروه کنسرتی و زنده است، گفت: به گروه‌های دیگر موسیقی نیز توصیه می‌کنم که اگر می‌خواهند کاری را ضبط کنند، حتما همراه خودشان شنونده داشته باشند چرا که داشتن شنونده احساس اجتماعی نوازنده را بالاتر می‌برد.
او با تاکید بر اینکه نباید به دنبال تکنیک‌هایی رفت که فضای احساسی و زنده بودن موسیقی از بین برود، بیان کرد: در ایران یک کلاژ موسیقی در حال اتفاق است و این روند به موسیقی لطمه می‌زند.
لطفی با اشاره به اینکه این گروه طبیعتا پس از ۳۰ سال می‌تواند یک ارکستر با تجربه باشد، گفت: متاسفانه در کشور ما موسیقی هیچ گاه آکادمیک نشده است چرا که تداوم نداشته است. هنر باید تداوم داشته باشد و اگر این تداوم نباشد هنر از بین می‌رود.
او درباره اینکه چرا در این کنسرت تصنیف یکبار در اول و یکبار در آخر اجرا شده است، اظهار کرد: شعر تصنیف بسیار زیبا است و مخاطب با یکبار گوش کردن شعر تصنیف را حفظ نمی‌شود مخصوصا که تصنیف‌ها اصولا در آخر برنامه اجرا می‌شوند بنابراین من آگاهانه برای اینکه شعر اهمیت داشت، تصنیف را یکبار در اول کار اجرا کردم تا در ذهن مخاطب بماند.
محمدرضا لطفی درباره تنظیم آلبوم «هنر گام زمان» همچنین خاطرنشان کرد: تنظیم سلیقه‌ی تنظیم کننده‌ست و در این آلبوم من با علاقه تنظیم را به عهده یک نیروی جوان گذاشتم.
به گزارش ایسنا، «هنر گام زمان» عنوان آلبوم تصویری است که در دو بخش بداهه نوازی در آواز ابو عطا و گروه نوازی در دستگاه همایون توسط «موسسه فرهنگی و هنری آوای شیدا» منتشر شده است و در برگیرنده کنسرت آبان ماه سال گذشته محمدرضا لطفی و گروه «همنوازان شیدا» است.
سید محمد حسینی
دیدگاهتان را بنویسید