علی قمصری از آن دسته نوازندگان جوان خلاقی است که شاید خیلی وقتها پرکارتر از پیشکسوتان موسیقی در این عرصه ظاهر شده و با هنر خود مسیرها و جریانهای تازه‌ای ایجاد کرده است.
این هنرمند ۲۹ ساله که در سن ۱۸ سالگی ارکستر بزرگی به نام «سرمد» را تاسیس کرد تا کنون ایده‌ی کوارتت زهی ایرانی را نیز به نام خود ثبت کرده و نظریه‌های نوینی در مورد هارمونی موسیقی ایرانی داشته که این نظریات واکنشهای مثبت و منفی زیادی داشته است.
شاید خیلی‌ها علی قمصری را هنرمندی مدعی توصیف کنند اما بعضی دیگر هم معتقدند که او یک هنرمند ثابت قدم بوده و روز به روز محکم‌تر از قبل مسیرش را ادامه می‌دهد به همین بهانه در خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) با او به گفتوگو نشستیم و نقطه نظراتش را درباره موسیقی،آهنگسازی و برنامه‌های آینده‌اش جویا شدیم.
****
علی قمصری و ایدئولوژی‌هایش
قمصری در آغاز این گفتوگو درباره حضورش در موسیقی ایران به خبرنگار بخش موسیقی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گفت: ممکن است یک نفر ادعای تبلیغاتی کند و در جهت تبلیغاتش ایدئولوژی‌هایی را لحاظ کند، اما بنده از بدو فعالیت چند موضوع ثابت وجود داشتند که آنها را تا رسیدن به هدف رها نکرده‌ام. هنوز هم تا رسیدن به مقصد راه زیادی در پیش دارم. این ایده‌ها بیشتر به عمق موسیقی بر می‌گردد و به ظواهر، مسائل سطحی و تبلیغاتی ربطی ندارد.
او افزود: ادعای من در جهت دیده شدنم نیست بلکه این ادعا قدم برداشتن در جهت گسترش وتکامل موسیقی ایرانی است و دیده شدن در کنار این دغدغه‌ها قرار دارد.
قمصری تصریح کرد:خودم را آدم پرمدعایی نمی‌بینم. از طرفی تواضعی را که از ریا ناشی باشد، نمی‌پسندم. آخر این رویکرد متعلق به من نیست. البته این اعتماد به نفس را هم ندارم که خودم را بالاتر از جایگاهی که هستم ببینم اما سعی می‌کنم ادعای کور نداشته باشم.
****
فکرم را فیلتر نمی‌کنم
این هنرمند در پاسخ به سوال ایسنا مبنی بر اینکه نتیجه استقلال هنری چند ساله‌اش چه بوده، گفت: مهمترین نتیجه‌اش این است که می‌توانم حرف خودم را بزنم و امکان تجربه و دنبال کردن ایده‌هایم را دارم. من به کسی وابستگی ندارم که بخواهم به خاطرش فکرم را فیتلر کنم زیرا نه از طرف پیشکسوتان حمایت می‌شوم نه از طرف دولت.
***
بعضی از پیشکسوتان موسیقی کم کاری کرده‌اند
این نوازنده و آهنگساز در عین حال معتقد است که هیچ گاه در ورطه‌ی مرید و مرادی نبوده و ادامه داد: نمی‌خواهم از اسم هنرمندان بزرگ موسیقی استفاده ابزاری کنم. من راه خود را رفتم و اگر هم با یک هنرمند نامی به روی صحنه می‌روم، تلاشم این بوده تا همان قدر که حضور آن شخص برای من امتیاز دارد، من هم برای او امتیاز داشته باشم. باید بگویم که همیشه با هنرمندان کار می‌کنم نه برای آنها.
قمصری با بیان اینکه هیچ گاه زیر چتر هنرمندان پیشکسوت نبوده و نیست، گفت: بعضی از نقدهای فنی از سوی پیشکسوتان را در مورد خودم قبول کرده و آنها را در کارهای بعدی لحاظ می‌کنم، اما نقدهایی که بر سن و بی تجربه‌گی‌ام می‌شود را به هیچ وجه نمی‌پسندم. فکر می‌کنم با پرکاری تجربه نه چندان زیادم را جبران می‌کنم و معتقدم بعضی از پیشکسوتان موسیقی گاهی کم کاری کرده‌اند. البته قصد بی‌احترامی به هیچ کس را ندارم اما این یک واقعیت است.
او درباره علل کم کاری اساتید و پیشکسوتان موسیقی گفت: بخشی از اساتید در جامعه موسیقی واقعا کم کار بوده‌اند و به آنها حق می‌دهم ،چرا که شاید شرایط جامعه آنها را دلسرد کرده و انرژی و انگیزه‌اشان را از بین برده است. البته این پیشکسوتان دوره پرکاری هم داشته‌اند، اما انگیزه و امنیت فکری کافی برای ادامه‌ی مسیرشان نداشته‌اند. از طرفی کمرنگ بودن ارتباطات بین پیشکسوتان و دلگیریشان از هم دیگر، نسل بعدشان را به سمت دور شدن از هم دیگر سوق داده است. به طوری که خیلی از جوانان میلی به کنار هم نشستن و همکاری کردن ندارند و این امر یکی از جدی‌ترین معضلات کار جمعی است.
این آهنگساز همچنین گفت: یک هنرمند ممکن است دیده شود یا نشود، همین طور می‌تواند کارش مورد توجه و یا بی‌اعتنایی قرار گیرد، اما در ایران با بعضی از هنرمندان مثل گناهکاران برخورد می‌شود. هنرمند یا شبه قدیس یا مجرم می‌شود. بعضی وقتها هم هر دو جایگاه را همزمان تجربه می‌کنند.
***
در کشورهای دیگر لازم نیست جوانان استعدادهایشان را فریاد بزنند
علی قمصری با بیان اینکه گاهی استعدادها در کشور نادیده گرفته می‌شوند، گفت: چطور می‌توانیم این همه استعدادهای جوانان را نادیده بگیریم؟ گاهی تعجب می‌کنم این همه استعداد چطور می‌تواند دیده نشود؟ در حالیکه در کشورهای دیگر لازم نیست که جوانان استعدادهایشان را فریاد بزنند بلکه وقتی مسئولان کوچکترین استعدادی را می‌بینند، سعی می‌کنند آن را پرورش دهند.
***
نمی‌توانم احساس را در موسیقی نادیده بگیرم
این هنرمند عرصه موسیقی در بخش دیگری از گفت‌وگویش با ایسنا درباره دیدگاهش نسبت به موسیقی تلفیقی گفت: تلفیق ایجاد آمیزش است و بنابر این صداها و کاراکترها باید در تارو پود و فرهنگ هم تنیده شوند. تلفیق ابزاری ،برایم مفهوم ارزشمندی ندارد و به عبارت دیگر تلفیق ابزاری فقط وجود دارد اما ارزش کافی ندارد.
او که چندی پیش تلفیقی از موسیقی ایرانی و فلامنکو را با «همنوازان حصار» به روی صحنه برده بود، توضیح داد: دوست داشتم اگر قرار است از گیتار استفاده کنم، از شاخصه‌های اصلی فلامنکو که به موسیقی ایرانی نزدیک‌تر است، بهره‌مند شوم.
قمصری ادامه داد: در آن کنسرت موسیقی فلامنکو در واقع پلی بین موسیقی ایرانی و غربی بود. چرا که در فلامنکو هم حس بداهه و شاخصه‌های موسیقی شرق دیده می‌شود و هم می‌تواند بافت منظم و طراحی شده و گسترده موسیقی غرب را در خود جای دهد. فلامنکو در آن مجموعا به جاری نگه داشتن احساس بین دو دنیای متفاوت کمک زیادی کرد.
این آهنگساز جوان درباره تجربه آزمایی‌هایش در حوزه موسیقی تلفیقی توضیح داد: مخاطبم را با امکاناتی که می‌تواند وجود داشته باشد، آشنا می‌کنم تا خودشان حق انتخاب داشته باشند. قبل از آلبوم «نقش خیال» حضور گیتار در موسیقی ایرانی چیز عجیبی بود، اما بعد از آن در مورد آن صحبت شد به گونه‌ای که عده‌ای گفتند این یک تلفیق خوب و عده دیگری آن استفاده را غیر جایز دانستند، این چالش‌های فکری برایم جذاب است.
***
چیزی را در موسیقی نهی و نفی نمی‌کنم
قمصری در بخش دیگری از این گفتگو تاکید کرد: من نمی‌خواهم چیزی را در موسیقی نفی و یا نهی کنم بلکه فقط پیشنهاد می‌دهم و ایده‌هایم را گسترش خواهم داد.
او افزود: دوست ندارم وقتی در فستیوال‌های خارجی از ما دعوت می‌کنند، مخاطبان آنها انتظار داشته باشند چند نوازنده با ظاهر و باطن بدوی برایشان موسیقی اجرا کنند که حاصش فقط یک آن باشد و بعد هم بگویند چه موجود زیبایی می‌تواند وجود داشته باشد! دوست دارم آنها تحت تاثیر موسیقی ما قرار بگیرند، نه به گونه‌ای که تنها احساس سطحی آنها سیراب شود.
این نوازنده اضافه کرد: در فستیوال‌هایی که تاکنون شرکت کرده‌ام بازخوردهای خوبی گرفته‌ام و در هر کنسرت با اتفاقات و تجربات تازه‌ای مواجه می‌شوم. البته در کارگاه‌های آموزشی که در کشورهای دیگر دارم لزومی نمی‌بینم جلوی آنها بنشینم و بگویم ساز من شش سیم دارد و چوبش از جنس گردوست. دوست دارم آنها با محتوا و ساختار موسیقی ایرانی آشنا شوند.
***
تعصب در موسیقی برایم دردناک است
قمصری در بخش دیگری از سخنانش نگاه متعصبانه به موسیقی ایرانی را دردناک توصیف کرد و اظهار داشت: چیزی که برایم دردناک است، تعصب‌ها در برابر کسی است که موسیقی ایرانی می‌داند و به ردیف‌ها پایبند است. برایم سوال است که چرا به آنها تعصب نشان داده می‌شود؟ این در حالی است که هیچ گاه در برابر موسیقی «گلها» این تعصب وجود نداشت. در حالی که این موسیقی به شکل مستقیمی تنظیم غربی بر موسیقی ایرانی بود. این بافت عمودی در موسیقی «گلها» کاملا غربی است،پس چرا به آن انتقادی نشد؟ البته باید بگویم حتی به موسیقی «گلها» هم نباید با تعصب نگاه شود.
***
در حال نوشتن جلد دوم هارمونی موسیقی ایرانی هستم
او که به تازگی کتاب «هارمونی موسیقی ایرانی» را به قلم خود منتشر کرده است درباره بازتاب‌های اثرش گفت: برای این کتاب یک کارگاه آموزشی ترتیب داده شد که هنرجویان آهنگسازی ایرانی را بیاموزند. هارمونی یک موضوع تازه در موسیقی ایرانی است که جای زیادی برای کار دارد. متاسفانه منبع منسجم و کاملی هم برای هنرجویان برای مقایسه و بررسی وجود ندارد.
قمصری ادامه داد: جلسه نقدی هم که برای آن کتاب برگزار شد که تجربه خوبی بود. نقدهایی بر کتاب صورت گرفت که بخشی درباره غلط‌های ویرایشی و جا به جایی نت‌ها بود و بنده آنها را می‌پذیرم، گاهی در جزئیات بی‌دقتی می‌کنم.
***
عیار هنری کارم را با اسپانسر پایین نمی‌آورم
قمصری که اخیرا با کنسرت «گفتوگو» به روی صحنه رفته بود در رابطه با اجرای اخیرش توضیح داد: همراهی با این نوازندگان برایم تجربه خوبی بود. زیرا آنها از فرهنگ‌های متفاوت بودند و قرار بود با هم همصدا و به دنیای هم وارد شوند. هیچ وقت خاطره‌ی زیبای این کنسرت با مخاطبانی با شعور و فهمیده از ذهنم پاک نخواهد شد.
این هنرمند درباره اینکه چرا تالار «اندیشه» را برای این اجرا در نظر گرفته بود، گفت: برای اجرا در این تالار دیگر مشکلات اداری و دوندگی‌های چندانی نداشتیم و از سوی دیگر تالار اندیشه مبلغ کمتری را به عنوان اجاره بها درخواست کرد.
قمصری درباره سایر دغدغه‌هایش از اجرای کنسرت پیشین مطرح کرد: کنسرت ما یک کنسرت بی‌کلام بود و در عین حال هم نمی‌خواستیم برایش اسپانسر بگیریم چون به‌طور کلی سیاست کاری بنده هم این است که عیار هنری کار را پایین نیاورم. البته شاید روزی با اسپانسر همراهی کنم اما در صورتی که شرایط و چیزهایی که می‌خواهد با جنبه‌های هنری ما منافات نداشته باشد چون خیلی وقتها اسپانسرها می‌خواهند تبلیغاتشان روی صحنه بیاورند و حتی روی صحنه صحبت کنند و یا توقعات غیر هنری دارند که من نمی‌توانم آنها را قبول کنم.
او درباره تکرار «برف خوانی» در این کنسرت توسط حسین علیشاپور گفت: «برف‌خوانی» حرف تازه این کنسرت نبود، در کنسرت گذشته این اجرا توسط محمد معتمدی صورت گرفت که این بار در سفر به سر می‌بردند و من هم تغییراتی در کار داده بودم. از طرفی علیشاپور هم خواننده خوبی است و صدایش برای این کار مناسب بود.
***
علی قمصری و دغدغه‌هایش برای هنرجویان شهرستانی
این آهنگساز همچنین اظهار کرد: قصد دارم تور کنسرت‌های «گفت وگو» را به طور جدی در شهرستان‌ها و خارج از کشور ادامه دهم، چرا که تمرکز اصلی من در شهرستان‌ها است و هیچ شاگردی را از تهران نمی‌پذیرم. دلیلش هم این است که تهران به اندازه کافی امکانات دارد. در شهرستان‌ها استعدادهای خوبی هستند، اما توجه کمتری به آنها می‌شود. دوست دارم در شهرستان‌ها حرکتی آغاز شود و بتوانم سهمی در ایجاد انگیزه در آنها داشته باشم.
گفتوگو از خبرنگار ایسنا ـ سهیلا صدیقی
دیدگاهتان را بنویسید