بیست و هشتمین نشست «آیین آواز» به بزرگداشت ابوالحسن خان اقبال آذر خوانندۀ صاحب سبک و پرچمدار مکتب آوازی تبریز اختصاص داشت.
به همین مناسبت و در خلال برنامه‌هایی که باشگاه موسیقی ارسباران برای اقبال تدارک دیده بود، دو پژوهشگر هنر آواز دربارۀ سبک و سیاق و جزئیات آوازهای او سخن گفتند و سه خواننده نیز اجراهایی را با حال و هوای اقبال ارائه کردند.
ابتدا بخش‌هایی از فیلم مستند «وارث باربد» با موضوع زندگی و آثار اقبال برای حاضران در فرهنگسرای ارسباران پخش شد. سپس سبحان مهدی‌پور ـ خواننده و پژوهشگر جوان ـ روی صحنه آمد و به ایراد سخنانی درباره دوره‌های مختلف اجرایی آواز توسط اقبال به همراه پخش نمونه‌های صوتی مربوط به هر دوره پرداخت.
مهدی‌پور چندی پیش در سفر به تبریز فیلم‌هایی را از «موزه قاجار» این شهر و «نمایشگاه اقبال» تهیه کرده و یک مصاحبه تصویری نیز با استادش کریم صالح عظیمی (از شاگردان سال‌های دور اقبال) در مورد شیوه آموزش این خواننده و مدرس انجام داده بود.
او ضمن به نمایش گذاشتن فیلم‌های حاصل از این سفر پژوهشی، روایت‌هایی را از جمشید اقبال آذر ـ نوه اقبال آذر ـ در مورد علاقه استاد به سه دوره ضبط آوازهایش برای حاضران در ارسباران بازگو کرد.
با پایان این بخش، مهدی‌پور به عنوان خواننده روی صحنه ماند و آوازی را در دستگاه همایون به شیوه اقبال در همراهی با تار محمدامین اکبرپور اجرا کرد.
در ادامه مرتضی غزنوی ـ خواننده و مدرس آواز ـ به عنوان دومین سخنران با موضوع بررسی آوازی در دستگاه سه‌گاه با مطلع شعری «من خود ای ساقی از این شوق که دارم مستم/ تو به یک جرعه دیگر ببری از دستم» سرودۀ سعدی که از اقبال به یادگار مانده نکاتی را مطرح کرد.
او با استناد به همین آواز، ویژگی‌های آوازی اقبال را اینگونه برشمرد: آواز اقبال انرژیک، پرحجم، قوی، گسترده و درعین‌حال زلال و پرطنین بوده که از فیزیک خدادادی ریه و عضلات قوی، انرژی و نفس فراوان که از شرایط جغرافیایی و اجتماعی و سیاسی زمانش مایه گرفته و چنان انسجامی در آن پدید آورده که گویی سراسر حماسی و رزمی است. همچنین انتخاب ادیبانه شعر و تلفیق آن با موسیقی و همچنین اشراف و احاطه‌اش بر گوشه‌ها و ردیف موسیقی سنتی ایران‌زمین و نیز استفاده به‌جا از تحریر و تنوع و پایان‌ناپذیری تحریر و ادواتی ازجمله ببم، جانم، لیلی، هارِ دل و … نیز زیروبم خواندن وی (در گوشه‌هایی مانند قرایی، عراق، چکاوک …) صلابت و جذابیتی را که خاص اقبال است تداعی می‌کند.
غزنوی اضافه کرد: اعتماد به نفس بالای اقبال و شجاعت آوازخوانی در پرده‌های بالا که از روح بلند و آزادی‌خواهی وی سرچشمه گرفته است جذابیتی دوچندان به آثار او بخشیده است. به‌طوری‌که از قیدوبندها گذشته و هم‌زمان که گوشه‌ای را با غزلی از سعدی یا حافظ و خیام اجرا می‌کند، واژه‌های آذری و عربی یا محلی را با تناسب خاصی به کار می‌گیرد. به‌طوری‌که کوچک‌ترین خللی به آوازش وارد نمی‌کند.
غزنوی در پایان یادآور شد: زنگ صدای الماس‌گونه اقبال از شفافیت و درخشندگی بی‌نظیری برخوردار است و گرفتگی خفیف و حزن‌آلودی که بیشتر مربوط به کهن‌سالی او بوده، چیزی از صفات ناب و اصیل آوازش کم نمی‌کند، بلکه این گرفتگی را به حسن بدل می‌کند که با این گرفتگی از استحکام و زیبایی خاصی برخوردار است. علاوه بر موارد فوق اگر به انتهای نغماتی که اقبال در پرده‌های بالا اجرا می‌کند توجه کنیم که وصف آن قابل‌گفتن و نوشتن نیست، سوز و حزنی زیبا و تأثیرگذار می‌شنویم.
در پایان نیز مجری اعلام کرد که بیست و نهمین نشست آیین آواز ساعت ۱۸ سه‌شنبه، ۱۱ دی در فرهنگسرای ارسباران برگزار خواهد شد.
دیدگاهتان را بنویسید