یک پژوهشگر و ناشر موسیقی از انتشار اثر پژوهشی «ردیف میرزاعبدالله به روایت مهدی صلحی (منتظم‌الحکما)» با اجرای سه تار آرشام قادری خبر داد.
شهاب منا پژوهشگر موسیقی و مدیر مسئول نشر «خنیاگر» در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به تازه ترین فعالیت های خود از انتشار جلد اول کتاب و سی‌دیِ «ردیف میرزاعبدالله به روایت مهدی صلحی (منتظم‌الحکما)» با ویرایش نت و بازنویسی آرشام قادری و شهاب مِنا و اجرای سه‌تار آرشام قادری خبر داد و گفت: چنان که روح‌الله خالقی در کتاب سرگذشت موسیقی ایران اشاره کرده منتظم‌الحکما بهترین شاگرد و خلیفه کلاس میرزاعبدالله بوده و در نواختن سه‌تار مهارتی بسیار بالایی داشته و پس از فوت میرزاعبدالله همه شاگردان، او را جانشین استادِ خود می‌دانستند. حتی علینقی وزیری نیز که خود ردیف میرزاعبدالله را مستقیما بنا بر اجرای میرزاعبدالله نت کرده بوده است، اشاره می‌کند برای آنکه عملا هم ردیف میرزاعبدالله را کار کند نزد منتظم‌الحکما رفته و یک دوره این ردیف را نزد او فرا گرفته است.
وی ادامه داد: افرادی چون اسماعیل قهرمانی که روایت تاری ردیف میرزاعبدالله را به نورعلی برومند آموخته پیش از آنکه به مکتب میرزاعبدالله راه یابد از شاگردان منتظم‌الحکما بوده است. از دیگر شاگردان منتظم‌الحکما مهدی‌قلی هدایت (مخبرالسلطنه) است که وزیر فرهنگ بوده و خود صاحب تألیف کتب در زمینه‌های مختلف، از جمله موسیقی است. طی سال‌های ۱۲۹۴ تا ۱۳۰۱ با هفت سال مداوت منتظم‌الحکما ردیف استادش را با سه‌تار نواخته و هدایت تمام دستگاه‌ها را طبق روایت موثق او به خط موسیقی نگاشته که یکی از بهترین منابع ردیف میرزاعبدالله است.
منا افزود: پیش از انتشار این کتاب، بازنویسی کامپیوتری نت‌نگاشته‌های هدایت از ردیف میرزاعبدالله به اهتمام امیرحسین اسلامی و با همکاری رضا پرویززاده و آرشام قادری در سال ۱۳۹۲ توسط انتشارات دانشگاه هنر به چاپ رسیده بود. تصویر دست‌خط هدایت نیز در سال ۱۳۹۳ توسط مؤسسه فرهنگی هنری ماهور به چاپ رسیده بود که هر دوی این کتب به دلیل اشکال‌های متعدد، چنان‌که باید، مورد استقبال قرار نگرفته و کاربردی نشدند به همین جهت اکنون دستگاه شور این ردیف با تصحیح علمی مجدد، تغییر رسم‌الخط نت به صورت متداول امروزی، ساده‌سازی کشش‌ها در گوشه‌های آواز و اصلاح ریتمیک قطعات ضربی، تفکیک جملات و اجزای آنها به روش تطبیقی، نت‌نویسی کامپیوتری مجدد و اصلاح صفحه‌بندی و در نهایت اجرای آن با سه‌تار، ساز تخصصی میرزاعبدالله، ارایه شده است.
این پژوهشگر عنوان کرد: هدایت در نگارش تکنیک‌های مضرابی از علائم شخصی استفاده کرده بود که این علائم متداول نشده یا امروزه به معنای دیگری استفاده می‌شوند اما در بازنویسی حاضر علائم به کار رفته تغییر داده شدند و تلاش کردیم تعداد علائم به حداقل برسند. از سوی دیگر به منظور نشان دادن ساختار جملات، در بازنویسی حاضر، سعی شد نت‌نویسی کامپیوتری به‌گونه‌ای صورت گیرد که جملات از یکدیگر تفکیک شوند و جمله جدید از ابتدای سطر بعد نگاشته شود.
وی ادامه داد: همچنین اجزای جمله و نیز حرکت‌های پله‌وار (سکانسی) داخل جملات با درج فاصله از هم جدا شدند و تکرار جملات و اجزای آنها با علامت مشخص شدند. البته از آنجا که هدایت تمام گوشه‌ها را در میزان‌نمای چهارچهار نگاشته، مجبور به استفاده از کشش‌های نقطه‌دار متعدد شده است. در بازنویسی حاضر، سعی شد نت‌ها بیشتر با کشش‌های دولاچنگ، چنگ، سیاه، سفید و گرد نگاشته شوند و از به‌کاربردن سه‌لاچنگ و کشش‌های نقطه‌دار حتی‌المقدور پرهیز شود. این در حالی است که در نت‌نویسی کامپیوتری کتاب حاضر صفحه‌بندی به‌گونه‌ای صورت گرفت که حتی‌المقدور گوشه‌ها در پایان صفحه تمام شوند و ورق‌زدن به حداقل برسد.
منا در پایان تصریح کرد: آوانگاری هدایت نشان می‌دهد ردیف میرزاعبدالله در اصل منطبق با تکنیک سه‌تار است و نواختن آن حتی با تار نیز به عینه میسر نیست و برای اجرای با تار نیز باید برخی آرایه‌ها مثل پنجه‌کاری‌های متوالی را حذف کرد، نت را تغییر داد و یا ساده‌سازی کرد.
دیدگاهتان را بنویسید