حمیدرضا عاطفی: با احترام به سابقه درخشان تک تک اعضای گروه دستان ،کنسرت اخیر این گروه را می توان به عنوان ضعیف ترین کنسرت دستان در طول تاریخ فعالیت آنها قلمداد کرد.
گروه دستان از معدود گروههای موفق و قدیمی ایرانی است که در فراز و فرودهای زمانه و در گیر و دار مسائل و مشکلات عدیده گروه و گروه داری در ایران توانسته است طی دو دهه به فعالیت پرثمر خویش ادامه دهد.
اساسا استمرار و جذب تصاعدی مخاطبان و ارتباطات دو سویه و خلق لحظات و ایجاد احساسات جمعی وخیلی عوامل دیگر در اجرای گروهی و ارائه آثار موسیقایی از یک طرف و تاب آوردن مسائل و مشکلات و از خود گذشتگی تک تک اعضای گروه به منظور حفظ ماهیت و موضوعیت گروه و…از دیگر سو،همه و همه موجب می شود تا یک گروه بعد از خاکستر سالها به موقعیت و وضعیتی مطلوب و برتردست پیدا کند .
این ویژگی ها در گروههایی مانند گروه دستان موجب می شود تا برآیند فعالیتها و آثار آنها در خاطره جمعی مخاطبان و موسیقی شناسان و علاقه مندان رخنه کرده و تاثیرگذار شود و بر اساس همین خاصیت ها است که برخی گروهها صبغه ای ملی پیدا می کنند و از قضا با همین پشتوانه است که علی رغم همه مشکلات به حیات مادی ومعنوی خویش ادامه می دهند.
پر واضح است که وقتی گروهی و جمعی به این پایه و مایه رسید رفتار گروهی، سیاستگذاری کاری و برنامه ریزی و همه شئون حرفه ای برای ادامه فعالیت متغیر و متفاوت می شود واساسا باید همین گونه هم باشد چرا که مسئولیت گروه به واسطه پیوند با خیل عظیمی از مخاطبان که با هر حرکت و تصمیم گروه سهیم هستند بسیار خطیرتر و حساس تر می شود.
از سوی دیگر رفتار منتقدان و نویسندگان نیز باید در اینگونه موارد متفاوت و سخت گیرانه تر باشد ؛به عنوان مثال استادان وهنرمندان برجسته ای چون شجریان،علیزاده،ناظری و…و یا گروه هایی چون کامکارها و یا همین دستان چه نیازی به تعریف و تمجید دارند؟ آیا اتکا کردن به آثار درخشان آنها در دهه های گذشته (آثاری که کارکرد خودشان را داشته و موجب اشتهار آنها شده است) به وضعیت حال و کنونی خالق اثر چه ارتباطی می تواند داشته باشد؟ قطعا ارزیابی و مراقبت جهت حفظ جایگاه به دست آمده مهمتر از نازیدن به آثار و سوابق گذشته است هرچند که آنها در جای خود بسیار حائز اهمیت و ارزشمندند.
با نگاهی گذرا به تاریخ موسیقی می بینیم که خیلی از نوازندگان و خوانندگان بوده اند که در دوره ای خوش درخشیده اند اما دولتشان مستعجل بوده است چرا که به فاصله اندکی از اشتهار افتاده و فراموش شده اند و لذا باید اذعان داشت که به دست آوردن شهرت بسیار آسان تر از حفظ آن است.
گروه دستان در آخرین اجرای گروهی خود کنسرتی را برای چند شب در تالار وحدت تهران برگزار کرد که امشب آخرین شب آن است. با احترام به سابقه درخشان گروه دستان و تک تک اعضای این گروه که همگی از نوازندگان حرفه ای هستند و بویژه خواننده گروه(سالار عقیلی) که یکی از بهترین اجراهایش را در این برنامه به نمایش گذاشت این کنسرت را می توان به عنوان ضعیف ترین کنسرت دستان در طول تاریخ فعالیت آنها قلمداد کرد.
هنگامی که به تجربه و جایگاه گروه دستان نظر کنیم این ضعف و قصور بیشتر اهمیت پیدا می کند و می تواند به مثابه زنگ خطری برای گروه به شمار رود چرا که نقص بزرگی در حیطه سیاستگذاری ،برنامه ریزی،تدوین و جهت دهی به فعالیت یک گروه حرفه ای محسوب می شود .
برای نمونه می توان از نواقص کنسرت این شبهای دستان به این موارد اشاره کرد: نخست اینکه آنها که در عرصه هنر موسیقی فعالیت دارند به خوبی واقفند که صحنه و اجرای زنده و کنسرت کاملا با ارائه آلبوم و ضبط استودیویی متفاوت بوده و اساسا ملاحظات دیگری را می طلبد حتی آنها که دید حساس تری به اجرای کنسرت دارند به اقتضای سالن ،تعداد مخاطب،مسقف بودن یا فضای باز و…نسبت به انتخاب رپرتوار و محتوای برنامه تصمیم گیری می کنند لذا اجرا و ارائه یک آلبوم در یک کنسرت بدون مطالعه ویژگیهای مربوط و انطباق آن با شرایط صحنه و سالن یک اشتباه و خطای فاحش محاسباتی است.
به نام گل سرخ از جمله آثار دستان و حمید متبسم است که در عین مقبول بودن اثر و ویژگیهای مثبت آن باز در زمره آثار متوسط همین آهنگساز و گزوه دستان دسته بندی می شود و توجه به همین نکته نیز می توانست در انتخاب آن برای کنسرت تردید ایجاد کند.
استفاده از ساز سارود به جای سی تار با توجه به سابقه صدای ساز در ذهن شنونده یکی دیگر از این نواقص بود ضمن اینکه اصلا نکته اساسی ضعف و اشکال این کنسرت حضور همین نوازنده هندی بود که همچون وصله ناجور و نچسب بجز مزاحمت برای کنسرت هیچ نکته مثبتی را به همراه نداشت.
در نظر گرفتن تکنوازی مطول ، نا مانوس وفالش(سه شنبه شب این ساز کوک نمی شد) برای ساز سارود در قسمت اول کنسرت(تحت عنوان اشتباه “موسیقی هند”) برای مخاطبان یادآور سنت معروف ریاضت هندی ها برای شنوندگان بود به طوری که حاضران در سالن نمی توانستند روی صندلی خود تاب بیاورند.تنها نکته مثبت این بخش ورود کوبه ای نوازان متبحر و کم نظیری چون پژمان حدادی و بهنام سامانی بودند که به داد مردم رسیدند.آنها به گونه ای نواختند که نوازنده هندی بر خلاف معمول به دنبال آنها می دوید.
در ادامه این بخش که باز به لحاظ زمانی به طولانی بودن برنامه کنسرت منجر شده و به نوعی برای برنامه زنده ایراد است اجرای چند قطعه از ساخته های بی کلام سعید فرجپوری بود؛ این قطعات زیبا(البته منهای بخشهای مطول آوازی ) تا حد زیادی تلخی تکنوازی بی مورد سارود را از بین برد هرچند که مشکلات صدا بویژه درارائه صدای کمانچه مشهود و ملموس بود.
در بخش دوم بعد از قطعه زیبای رقص آتش باز این ساروج! (سارود)بود که مخاطبان را دوباره به حالت ریاضت عودت داد و موجب شد تا آنها را از عمق احساس به سطح سفت و خشن صندلی مخملین تالار باز گرداند. این احساس عدم تجانس به حدی بود که از دور می شد حتی در چهره خود نوازندگان روی صحنه نیز به وضوح دید و تنها جای افسوس و تاسف باقی می ماند که گروه دستان که یکی از نقاط قوت و صلابت آن ارائه قطعات به اصطلاح شسته و رفته و پرهیز از گزافه گویی و اتلاف وقت و توجه به نیاز مخاطب بوده چرا در این ورطه افتاده است؟
و در پایان باید تاکید داشت که هر چند که ذکر این موارد نافی توانایی های بالای گروه دستان وذوق سرشار آهنگساز این برنامه آقای حمید متبسم نیست اما با نگاهی به مواردی چون غیبت حسین بهروزی نیا و روند افزایش نوازندگان مهمان، نوع و سیاست تهیه بروشور، نوع و انتخاب کار و کنسرت و… سستی پیوند و پیمان در بین اعضای گروه(که می تواند ریشه همه این مشکلات باشد)احساس می شود؛احساسی که همه مخاطبان خاص و افرادی که از نزدیک در جریان فعالیت گروه دستان بوده و هستند را می آزارد چرا که ادامه این روند اگر به فروپاشی دستان نینجامد قطعا آن را در سرازیری افول کیفیت قرار می دهد که دست کمی از انحلال ندارد.
تذکر: سایت موسیقی ایرانیان لزوما تاییدکننده دیدگاه نویسنده نمی‌باشد و صرفا به انتشار آن می‌پردازد.
دیدگاهتان را بنویسید