برنامه های موسیقایی در یک دهه گذشته با افت کمی و کیفی بی سابقه ای مواجه بوده است اما برنامه های اعلام شده در آغاز سال ۱۳۸۹ و خبرهای رسیده درباره کنسرتهای دو ماه آینده نوید حرکت و تلاشی دوباره برای افزایش فعالیتهای موسیقایی در سال جدید می دهد.

به گزارش خبرنگار مهر بررسی آماری هر پدیده فرهنگی و اجتماعی پیش نیاز و بسترساز اصلی و اساسی برای هر نوع برنامه ریزی محسوب می شود و جا دارد تا متولیان و سیاستگذاران کلان فرهنگی به این امر توجه شایانی از خود نشان داده واز این اطلاعات برای پایه ریزی و مهندسی فرهنگی مورد تاکید خود بهره برداری کنند.

گروه موسیقی مهر با توجه به این نیاز و حساسیت موضوع بر آن شد تا نگاهی آماری به برنامه ها و فعالیتهای فرهنگی و هنری در حوزه موسیقی داشته باشد. هرچند این نگاه نگاهی گذرا و اجمالی است اما نتایج و برآیند حاصله از این مطالعه کوتاه تا حدودی مخاطب را به نوعی افت و افول مشهود واقف می کند.

قطعا در تهیه این گزارش و به منظور دسترسی به اطلاعات دقیق تر و پایین تر بردن درصد خطای آماری، همکاری سازمانها و نهادهای ذی ربط می توانست کمک مغتنمی باشد اما متاسفانه درخواست این همکاری از سوی متولیان مستقیم موسیقی رد شد. آنچه می خوانید جستجوی خبرنگار مهر از میان اخبار و گزارشهای نوشته شده در رسانه ها و بویژه آرشیو مهر در زمینه کنسرتهای برگزار شده در دو سال گذشته است. ضمن اینکه روابط عمومی دفتر موسیقی ارشاد اعلام داشتند این نگاه آماری به فعالیتهای موسیقی از جانب آن دفتر انجام و به زودی منتشر خواهد شد.

سال ۸۸ سال فرود موسیقی

نگاهی گذرا به مجموعه فعالیتهای موسیقی در سال ۸۸ نشانگر نوعی افت و افول کمی و کیفی در این حیطه است به طوری که این افت بویژه از نظر کمیت در یک دهه گذشته بی سابقه است. بر اساس اطلاعات موجود تعداد برنامه های کل سال ۸۸ در ایران حتی کمتر از تعداد کنسرتهای یک شب در یک شهر اروپایی است.

تعداد رسمی کنسرتهای برگزار شده در سال ۸۸ در حوزه موسیقی ایرانی ،کلاسیک، نواحی، کرال و پاپ – بدون درنظر گرفتن کنسرتهای برگزار شده در جشنواره موسیقی فجر- ۶۵ کنسرت در تهران بوده است و شش کنسرت – بدون احتساب کنسرتهایی که در همایشها و بدون فروش بلیت به روی صحنه رفت- در مراکز استانها برگزار شده است به این ترتیب که گروه موسیقی “کهن” به سرپرستی کامیار فانیان در اصفهان، گروه اساتید به سرپرستی سعید ثابت در آمل، گروه موسیقی “لیان” به سرپرستی محسن شریفیان، کنسرت گروه “درویش” در همدان، کنسرت گروه “اشراق” به سرپرستی اصغر صمدی در زنجان و کنسرت گروه پاپ علیرضا عصار در اصفهان از جمله گروه هایی هستند که سال گذشته در شهرستان کنسرت برگزار کردند.

کنسرت گروه موسیقی “دارکوب” در اردیبهشت سال گذشته در سالن اریکه ایرانیان برگزار شد و پس از آن کنسرت جلال ذوالفنون در دانشگاه امیر کبیر به روی صحنه رفت، گروههای موسیقی “برنا”، “هفت آوا” به سرپرستی مسعود امیری و “دوئت پیانو و ویولن” به سرپرستی پانیذ فریوسفی از دیگر کنسرت هایی بود که در این ماه به روی صحنه رفت.

خاموشی ارکستر ملی

نخستین اجرای ارکستر ملی به رهبری فرهاد فخرالدینی قرار بود از تاریخ ۲۸ خرداد به مدت سه شب در تالار وحدت برگزارشود اما این کنسرت برگزار نشد و ارکستر ملی تا پایان سال هیچ برنامه دیگری اجرا نکرد. از سوی دیگر کنسرت گروه کامکار که برای هفته پایانی تیرماه برنامه ریزی شده بود نیز لغو شد ولی در ادامه روند برگزاری کنسرتهای بهاره ، گروه “پریشاد” به سرپرستی پریچهر خلوتی، گروه “ارکیده” و سیمین غانم ویژه بانوان برنامه های خود را اجرا کردند. همچنین کنسرت “فریاد هجران” توسط ارکستر سمفونیک به رهبری منوچهر صهبایی در خردادماه برگزار شد.

کنسرت گروه “اخوان” ویژه بانوان نخستین کنسرت برگزار شده در تیرماه سال ۸۸ بود و پس از آن کنسرت گروه کر نوری به رهبری علیرضا شفقی نژاد و ارکستر کر آوازی تهران به سرپرستی میلاد عمرانلو به روی صحنه رفت.

اجرای کنسرت گروه “خنیا” به سرپرستی پری ملکی نخستین کنسرتی بود که مردادماه برگزار شد و پس از آن کنسرت گروههای “خان هشتم” به سرپرستی وحید طارمی،”آراز” به سرپرستی رحیم شهریاری،”مهر” به سرپرستی ناصر ایزدی، رسیتال گیتار لی لی افشار، کنسرت قوالی پاکستان به روی صحنه رفت.

لغو و انصراف

لغو مجوز و یا انصراف از برگزاری کنسرت مانند همیشه یکی از معضلات برنامه های موسیقی در سال گذشته بود. به عنوان مثال آخرین انصرافی کنسرت سال ۸۹ مربوط به کنسرت محمدرضا لطفی بود که کنسرتش را در فرهنگسرای پایداری لغو کرد. او درخواست مبلغ ۱۸ میلیون تومان اجاره این فرهنگسرا را علت اصلی این لغو برشمرده است که کمی عجیب به نظر می آید چرا که گرانترین سالن و تالار برگزاری در تهران تالار برج میلاد و تالار کشور است که مبلغی کمتر از این رقم را اعلام کرده اند. به هر حال گروه موسیقی “سبز درسبز” به سرپرستی آزاده حجت نیز یکی دیگر از گروههایی است که برگزاری و لغو آن کنسرت بسیار خبر ساز شد. این گروه علی رغم برنامه ریزی انجام شده برای برگزاری کنسرت به علت اجبار در تغییر نام گروه از اجرای برنامه انصراف دادند و در ادامه کنسرت گروه موسیقی “پژهان” به سرپرستی کیوان کیارس و گروه “نوای مخالف” برگزار شد، کنسرت گروه “شاهو” به سرپرستی حامد صغیری ، “نامیرا” به رهبری فرهاد هراتی ،”نغمه ساز” به سرپرستی مهدی باطنی ، “چهل دف” به سرپرستی فرشید غریب نژاد ،”گوشه” به سرپرستی سیامک آقایی، ارکستر مجلسی جوانان به رهبری بهروز وحیدی،”آوای مهربانی” با آواز استاد احمد ابراهیمی،”گاهان” به سرپرستی امیر رجبی،”آوای ماندگار”و “صنم”،”چکاوک” به سرپرستی رضا شایسته و اجرای اورتور”عروسی فیگارو” توسط ارکستر سمفونیک تهران از جمله کنسرت هایی بود که آبان ماه به روی صحنه رفت.

گروه موسیقی “زریاب” به سرپرستی احسان خواجه نوری آغازگر مجموع کنسرتهای آذرماه بود و پس از آن کنسرت “اخوان” با آواز هنگامه اخوان ویژه بانوان فقط یکروز اجرا شد در ادامه روند برگزاری کنسرتهای آذرماه گروه “تیام” به سرپرستی هادی منتظری، اجرای برنامه داشت و در ادامه کنسرت گروه “سال” به سرپرستی و آهنگسازی بهنام ابطحی، “آبیدر” به سرپرستی بهرام ساعد،”مدارصفر درجه” به رهبری بردیار کیارس و آهنگسازی فردین خلعتبری ب روی صحنه رفت و همچنین کنسر گروه پاپ “آریان”،”کنسرت گروه “تریو شونبرون” ازهلند،گروه “رومی” به سرپرستی پدرام درخشانی،”سپندار” به سرپرستی نوید توسلی و “نایما” به سرپرستی حمزه یگانه برگزار شد.

نیمه دوم آذرماه کنسرت گروه “خنیا” به سرپرستی پری ملکی، کنسرت گروه موسیقی پاپ به سرپرستی فرهاد جواهر کلام و کنسرت فریدون آسرایی،همنوازان پیانو و ارکستر پارس به سرپرستی ناصر نظر،ارکستر پاستورال به سرپرستی مهرداد فرید مهاجر، کنسرت گروه کر فیلارمونیک نوری به رهبری علیرضا شفقی نژاد،کنسرت گروه کر دفتر موسیقی به رهبری رازمیک اوحانیان، کنسرت گروه “دبدبه” به سرپرستی رضا فرهمند و محسن فرمانی و کنسرت دو نوازی ویلنسل و پیانو برگزار شد.

کنسرت گروه “نهفت” به سرپرستی جهانشاه صارمی آغازگر مجموع کنسرتهای بهمن ماه بود و در ادامه کنسرت گروه “قمر” به سرپرستی نوید دهقان، کنسرت گروه لهستانی برگزار شد و در ادامه کنسرت گروه “پریشاد” به سرپرستی پریچهرخلوتی،”آفاق” به سرپرستی عاشیق سویل،”ژیوار” به سرپرستی ژیوار شیخ الاسلامی، “آراز” به سرپرستی رحیم شهریاری و “نوای کهن” از جمله کنسرت هایی بود که اسفند سال ۸۸ به روی صحنه رفت.

دو رخداد مهم سال ۸۸

در سال کم رونق و استثنایی ۱۳۸۸ که بسیار ناامید کننده و یاس آور بود و در مقابل خبر تلخ تعطیلی ارکستر موسیقی ملی خوشبختانه دو اتفاق خجسته در حوزه موسیقی ایران در این سال رخ داد که در نوع خود قابل تامل است.نخست ثبت ردیفهای موسیقی سنتی ایران به عنوان میراث معنوی بشر که در سازمان بین المللی یونسکو به ثبت رسید و طی مراسمی در خانه موسیقی گرامی داشته شد و دوم بازگشایی و بهره برداری از موزه موسیقی ایران که با همت و تلاش وافرمسئولان سازمان فرهنگی و هنری شهرداری انجام گرفت.

سال ۸۷ سال شیدایی موسیقی

سال ۸۷ برخلاف سال ۸۸ به نسبت سالی پرنشاط برای موسیقی ایران بود. در این سال همه بزرگان موسیقی کنسرت برگزار کردند. هرچند که این سال نیز خالی از مشکل و معضل نبود اما در مقام مقایسه فعالیتهای موسیقایی این سال حتی به لحاظ کیفیت برگزاری جشنواره موسیقی فجر نسبت به سال بعد برتر و باشکوه تر بود.

کنسرتهای برگزار شده در سال ۸۷ در حوزه موسیقی ایرانی، کلاسیک، نواحی، کرال و پاپ – بدون درنظر گرفتن کنسرتهای برگزار شده در جشنواره موسیقی فجر- در مجموع بیش از ۱۲۵ کنسرت در تهران و ۱۴ کنسرت در مراکز استانها به روی صحنه رفته است. از شاخص ترین کنسرتهای سال ۸۸ می توان به این برنامه ها اشاره کرد: گروه موسیقی “خورشید” به سرپرستی مجید درخشانی در اصفهان، دو نوازی تار و سنتور به نوازندگی داریوش طلایی وسنتور مجید کیانی در سمنان، گروه” نی ریز” به سرپرستی ملیحه سعیدی، گروه “کامکار” به سرپرستی هوشنگ کامکار، گروه جلال ذوالفنون، گروه “طلوع” به سرپرستی افشین معصومی در حافظیه شیراز، ارکسترملی به رهبری فرهاد فخرالدینی در تبریز و شیراز، ارکستر اصفهان در خراسان جنوبی، ارکستر کرمان در همدان به سرپرستی کیوان ساکت ،کنسرت گروه “مولوی” با آواز شهرام ناظری در استان مازندران، قزوین و خوی و اجرای ارکستر مجلسی سیلک در اصفهان از جمله کنسرت هایی بود که در شهرستان برگزار شد.

اجرای ارکسترملل به رهبری پیمان سلطانی نخستین کنسرتی بود که در سال ۸۷ به مناسبت روز جهانی محوطه ها و بناهای تاریخی در باغ ملی در تهران برگزار شد.

کنسرت ارکسترملی به رهبری فرهاد فخرالدینی در تاریخ ۴ اردیبهشت ماه سرآغاز مجموع کنسرتهای این ارکستر بود و این گروه موسیقی پس از نخستین اجرای خود پنج کنسرت دیگر که هر کدام سه شب اجرا را در برداشت تا پایان سال ۸۷ در تهران برگزار کرد. کنسرت گروه موسیقی “شیدا” به سرپرستی محمدرضا لطفی، گروه کر نوری به رهبری علیرضا شفقی نژاد در ادامه روند برگزاری کنسرت ها به روی صحنه رفت و پس از آن نخستین اجرای ارکسترسمفونیک تهران به رهبری منوچهر صهبایی با عنوان “صبحدم” اجرا شد.

کنسرت گروه “آراز” به سرپرستی رحیم شهریاری از دیگر کنسرت هایی بود که در اردیبهشت ماه برگزار شد و در ادامه گروه های موسیقی “پریشاد” به سرپرستی پریچهر خلوتی، کنسرت پاپ رضا صادقی، “دارکوب” و همچنین اجرای قطعه “همپای جلودار” به آهنگسازی مجید انتظامی و رهبری منوچهر صهبایی خردادماه برگزار شد.

کنسرت گروه”رودکی” به سرپرستی عبدالحسین مختاباد ،”کلاژ” به رهبری حمیدرضا دیباز، کنسرت “مس تی زو” از ونزوئلا و “ژیوار” به سرپرستی ژیوار شیخ الاسلامی از جمله گروههایی بود که تیرماه برگزار شد.

کنسرت گروه موسیقی”برآفتاب خلیج فارس” به سرپرستی کیخسرو نخستین کنسرتی بود که در مردادماه برگزار شد و پس از آن کنسرت گروه موسیقی “فیه مافی” به سرپرستی سعید نایب محمدی، گروه “ارکیده” به سرپرستی ارکیده حاجی وندی به روی صحنه رفت.

نیمه دوم مردادماه کنسرت گروه موسیقی “مولوی” با آواز شهرام ناظری، ارکستر بادی تهران به سرپرستی سینا ذکایی، رسیتال گیتار لی لی افشار، کنسرت گیتار فلامنکو به نوازندگی “پاکوپنیا”، گروه موسیقی “معاصر” به سرپرستی کاوه سروریان، و “همنوازان مهر” اجرا شد؛ برگزاری نخستین کنسرت مستقل همایون شجریان همراه با گروه موسیقی “دستان” پایان بخش کنسرتهای مردادماه بود.

کنسرت ارکستر سمفونیک اوزنابروک به رهبری “یوهان رامه”، کنسرت پاپ “دنگ شو” به سرپرستی طاها شجاع نوری ، گروه “عود زریاب” به سرپرستی مجید ناظم پور ،”یاوران”به سرپرستی نوشین عقیقی، ارکستر فیلارمونیک ایرانیان به رهبری آرش گوران از جمله کنسرت هایی بود که در شهریورماه برگزار شد.

کنسرت های فصل پاییز با اجرای گروه موسیقی کامکار به سرپرستی هوشنگ کامکار، ارکستر ملی به رهبری فرهاد فخرالدینی و کنسرت گروه شهناز به سرپرستی مجید درخشانی با آواز استاد محمد رضا شجریان در جشن خانه موسیقی آغاز شد و پس از آن گروه موسیقی “پارس” به سرپرستی ناصر نظر به مناسبت روز جهانی کودک ، ارکستر مدرن “یارآوا”،گروه “مهتاب رو” به سرپرستی وصال عرب زاده اجرای برنامه داشتند.

تکنوازی سنتور سیاوش کامکار ، کنسرت گروه “آوای رود” به سرپرستی بهزاد انصاری، ارکستر زهی “پارسیان” به سرپرستی مازیار ظهیرالدینی، “آوای مهربانی” به سرپرستی سهیلا پور گرامی و کنسرت مشترک چهار خواننده موسیقی پاپ مجموع کنسرت گروه های موسیقی در آبان ماه بود.

کنسرت گروه موسیقی”نامیرا” به سرپرستی گیلشا ضیاپور،”عارفان” به سرپرستی محمد موسوی،”ژیوار” به سرپرستی ژیوار شیخ الاسلامی، کنسرت آکادمیک تهران به سرپرستی امین سالمی در آذرماه برگزار شد و کنسرت گروههای موسیقی “آبیدر” به سرپرستی بهرام ساعد و “چکاوک” به سرپرستی رضا شایسته ،کنسرت پاپ عصار و ارکستر زهی به سرپرستی آدام طالالیان از جمله کنسرتهایی بود که دی، بهمن و اسفندماه سال ۱۳۸۷ برگزار شد.

در انتظارسال ۸۹

برنامه های اعلام شده در آغاز سال ۱۳۸۹ و خبر های رسیده در باره کنسرتهای دو ماه آینده نوید حرکت و تلاشی دوباره برای افزایش فعالیتهای موسیقایی در سال جدید می دهد. اما از سوی دیگر مبهم بودن سیاستهای دفتر موسیقی در ارائه مجوز و اعلام نشدن مدیر کل جدید دفتر موسیقی و برخی موانع مزمن موجود روند بهبودی فعالیتهای موسیقایی را با تردید جدی مواجه ساخته است.