مراسمه اختتامیه دورمین جشنواره موسیقی زنده یاد ایرج بسطامی عصر روز گذشته با حضور علی مرادخانی معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پیروز ارجمند مدیر دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و هنرمندانی چون شهرام ناظری، مجید درخشانی، صدیق تعریف و… در تالار وحدت برگزار شد.
سخنران اول این مراسم فاطمه بسطامی مدیرعامل بنیاد ایرج بسطامی بود که ضمن تشکر از حضور همه حاضران به خصوص هنرمندان سرشناس از این افراد و مردم خواست که همیشه در کنارش باشند تا بتواند بنیاد بسطامی را به خوبی اداره کند.
بسطامی با مرگش هنر خود را زنده کرد
قرائت بیاینه هیات داوران بخش آلبوم بخش بعدی این مراسم بود که این بیانه توسط فریدون شهبازیان خوانده شد: “زنده‌یاد ایرج بسطامی که نام او زینت بخش این جشنواره است و شما در مراسم پایانی آن حضور دارید هنرمندی بود که غریب زندگی کرد و غریبانه راهی سفر ابدی شد که این اتفاق ناگوار در زلزله زندگی سوز و خانمان برانداز بم افتاد. او در زمان حیاتش از سوی جامعه موسیقی، سازمان‌های مربوطه و حتی هنرمندانی که سال‌ها با او کار کردند به گفته خودشان مورد توجه جدی قرار نگرفت و این بسیار تاسف برانگیز بود. که توجه رسانه‌ها به نکته‌ای جلب شد که هنرمندی در گستره آواز ایران وجود داشته که مورد بی‌مهری و غفلت قرار گرفته و اکنون در میان ما نیست. به گفته محمدرضا درویشی؛ موسیقی دان بزرگ کشورمان، ایرج با مرگ به هنرش زندگی بخشید و در این سفر بهشتی خود را به اثبات رساند. حال دست کم جامعه موسیقی، مسولین فرهنگی و مدیران کشور هم به یاد داشته باشند که با بقیه موسیقیدانان با مهربانی و تامل بیشتری رفتار کنند. صدای زنده یاد ایرج بسطامی در مقایسه با خوانندگان هم دوره‌اش و حتی خوانندگان نسل‌های قبل از خودش از ویژگی‌های فوق العاده‌ای برخوردار بود؛ گستردگی قابل قبول صدا در فواصل بم و اوج، جنس صدا که به گفته زنده‌یاد پرویز مشکاتیان راز ماندگاری ایرج صدای او بود که جز خودش به کسی شبیه نبود، قدرت تحریر که بی‌تردید زیبا و روان و سرشار از ادوات آوازی بود، درک صحیح از محتوای موسیقی دستگاهی ایران و سازگاری با آثاری که برای اجرا به او پیشنهاد می‌شد که به دلیل هوش سرشاری که داشت با آثار ارکسترال و موسیقی سنتی سریعا هماهنگ می‌شد. نقطه عطف زندگی هنری او دو دلیل بارز داشت. ابتدا باید اشاره کنم که او شاگرد محمدرضا شجریان بود که ریزه کاری‌ها و ظرایف آواز را به خوبی نزد ایشان آموخته بود و بعد تمرین مداوم و ممارست با زنده‌یاد پرویز مشکانیان. اما بدون ذوق و قریحه‌ی سرشار که در وجود، اندیشه و صدای خود داشت نمی‌توانست به این موفقیت دست یابد. در این سال‌ها موسیقی سرزمین ما حال و روز خوشی ندارد، چرا که هر گروه از جامعه با نوعی از موسیقی مانند موسیقی سنتی، موسیقی کلاسیک و موسیقی پاپ خودشان را سرگرم می‌کنند و حتی کسانی که از موسیقی همچنان پرهیز دارند ناخودآگاه نیاز خود را با آواهای تعزیه، نوحه‌خوانی و آوازهای مذهبی برآورده می‌سازند و در عین حال گروهی از مردم با موسیقی بی‌هویت بازاری؛ که این خود نشان دهنده نیاز روحی انسان به موسیقی است. به همین دلیل و با توجه به نیاز فطری انسان به موسیقی ، نقش چینین جشنواره‌های اهمیت و ارزش بالایی پیدا می کند. وظیفه هنرمندان بویژه موسیقیدانان در تولید موسیقی و در این ارتباط وجدان بیدار و مسولیتی سنگین را رقم می زند.
امسال در دومین جشنواره زنده‌یاد ایرج بسطامی ۳۶ آلبوم به دبیرخانه جشنواره ارائه شد که در میان آنها آثار موسیقیدانان جوان چشمگیرتر بود که داوران در دو مرحله مقدماتی و نهایی به بررسی آثار پرداختند. در بعضی از آثار به دلیل نزدیکی کیفیت اجرایی آن مانند خوانندگی، آهنگسازی، گروه‌نوازی و ساز و آواز شنیدن چندین باره‌ی کارها لازم می‌آمد ولی در چندین اثر نیز متاسفانه بی قتی و سهل‌انگاری به چشم می‌خورد. نهایتا هیات داوران پس از بررسی آثار شش آلبوم را به عنوان نامزد اصلی در دومین جشنواره ایرج بسطامی انتخاب کردند. امیدوارم با یاری جامعه موسیقی، مدیران فرهنگی و نهادهای زیربط بویژه مدیران موسیقی برگزاری این جشنواره در سال‌های پیش رو تداوم داشته باشد. چرا که دو دوره از جشنواره زنده‌یاد ایرج بسطامی با همت و اراده خانوداه محترم بسطامی و با تحمل سختی‌ها و اشکالات بسیار به سامان رسید. امیدوارم هر برگی که از درخت به اراده خداوند می‌افتد آمینی باشد برای آرزوهای قشنگ موسیقیدانان این مرز و بوم و شما مردم خوب و صبور. با بال شکسته پرکشیدن هنر است”
معرفی برگزیدگان بخش آلبوم
سپس برگزیدگان بخش آلبوم معرفی شدند که گروه سور با آلبوم “یارمست”، خوانندگی سالار عقیلی و آهنگسازی مجید مولانیا، گروه سیاه و سفید با آلبوم “از روزگار رنگ آمیز” و گروه همنوازان خاموش با آلبوم “سحرخوانی” به ترتیب رتبه های اول تا سوم را کسب کردند.
گفتنی است داوران بخش آلبوم در مرحله اول مهران مهرنیا و حسام‌الدین سراج و در بخش نهایی نیز فریدون شهبازیان و مجید درخشانی بودند. همچنین داوران بخش گرافیک آلبوم ها قباد شیوا و فرزاد ادیبی بودند و جایزه این بخش نیز به سمیرا موسوی پور تعلق گرفت.
تجلیل از فاضل جمشیدی
بنیاد بسطامی پس از اهدای لوح به برگزیدگان بخش آلبوم از فاضل جمشیدی تجلیل کرد. جمشیدی در این بخش گفت: سال ۸۹ دبیر جشنواره بسطامی من بودم که کار بسیار سنگینی بود و شاید اگر اساتید به کمک نمی‌آمدند بیمار می‌شدم. از اینکه امسال آقای سراج این مسوولیت را به عهده گرفته‌اند خوشحالم و در پایان امیدوارم آواز ایرانی و ریشه‌های این هنر اصیل خشک نشود.
اجرای موسیقی زنده توسط گروه مولانا بیدل دهلوی پورعطایی:
یکی از بخش‌های آیین اختتامیه دومین دوره جشنواره موسیقی زنده‌یاد ایرج بسطامی اجرای موسیقی نواحی خراسان توسط گروه پورعطایی بود. علی پورعطایی (کمانچه)، هادی‌الحق پورعطایی (دوتار)، فریبا پورعطایی (دوتار)، زینب پورعطایی (دف)، علی شیرازی (بربط) و فاروق برنا (خواننده) اعضای این گروه بودند.
حفظ و اشاعه آواز ایرانی از اهداف بنیاد بسطامی است
در ادامه این مراسم حسام‌الدین سراج به عنوان دبیر هیات داوران بخش آواز ضمن تسلیت و ابراز تاسف برای درگذشت مهران دوستی (گوینده رادیو) گفت: امروز با دیدن عکس ایرج بسطامی به یاد این شعر افتادم که “ما برفتیم و عکس ما باقیست / گردش روزگار برعکس است”.
وی سپس به قرائت بیانیه پرداخت:
“به نام آنکه جان را فطرت آموخت/به نور جان چراغ دل برافروخت
هر نفس آواز عشق می رسد از چپ و راست/ما به فلک می ریم عزم تماشا که راست
در زمانه‌ای که صدف و خزف را به یک معیار می‌سنجند و چه بسا خزف با ارزش‌تر از صدف ارزیابی می‌گردد ارج نهادن به میراث فرهنگی و هنر اصیل از اهم وظایف است.
جای آن است که خون موج زند در دل لعل / زین تغابن که خزف می شکند بازارش
آواز سنتی ایران از جمله هنرهایی است که بخش پررنگی از میراث فرهنگی و هنری ایران را شامل می شود به این لحاظ بنیاد بسطامی بر آن شد که در جهت حفظ و اشاعه آواز ایرانی زمینه رقابتی سالمی بین استعدادهای ویژه آواز در ایران به وجود آورد تا از این طریق استعدادهای برتر که شاید در آینده بتوانند نقش موثری در فرهنگ وهنر کشور داشته باشند را تشخیص دهد و به مردم عزیز و هنردوست سرزمینمان معرفی کند. در جهت میل به این هدف پس از فراخوان عمومی برنامه های داوری در سه مرحله طراحی شد. اول غربالگری عمومی شامل تشخیص و جدا نمودن آثاری که قابلیت بررسی داشتند از آثاری که کیفیت چندان مطلوبی نداشتند و دوم مرحله نیمه نهایی شامل داوری آوازهایی که به مرحله دوم راه پیدا کرده بودند و بخش سوم مرحله نهایی شامل داوری آثاری که از دو مرحله قبل گذشته و به مرحله داوری نهایی راه یافته بودند. نهایتا انتخاب سه استعداد برگزیده از رده سنی جوان و سه استعداد برگزیده از رده سنی آزاد که در این بخش برگزیده اول نداشتیم، یک استعداد ویژه نوجوان، یک استعداد ویژه بانوان و یک استعداد ویژه غیریرانی نتیجه این داوری ها بود. لازم به ذکر است که داوران با شیوه های مختلف آوازی و با نگرش های متفاوت در هیات داوران حضور داشتند. عوامل مختلفی که در شکل گیری آواز موثر است به نقل زیر تفکیک و قضاوت شده است.
جنس صدا، وسعت صدا در سه بخش بم، متوسط و اوج، تناسب در اجرای تحریر و کشش، ملودی کلام، تلفیق شعر و موسیقی، تسلط بر ردیف، طراحی مناسب در اجرای آواز، متر آواز، دقت در کوک، ریتم در اجرای تصنیف، ملودی در اجرای تصنیف و هماهنگی در همراهی با ساز.
آمار شرکت کنندگان ۲۵ درصد از تهران و ۷۵ درصد از سایر استان های کشور بوده است. ذکر این نکته ضروری است که نام شرکت کنندگان برای داوران نامعلوم بوده و همه بصورت کد چندرقمی معرفی می شدند تا قضاوت ها بدون پیش داوری و عادلانه صورت بگیرد. اساتید گرامی و ارجمندی که در زمینه داوری بنیاد را یاری دادند عبارتند از: در بخش نیمه نهایی استاد معصومه مهرعلی واستاد علی جهاندار، در بخش نهایی استاد هنگامه اخوان و استاد صدیق تعریف و استاد علی اصغر شاه زیدی و من هم در هر دو بخش حضور داشته ام. همچنین محمدهاشم احمدوند و رسول رعو(؟) در بخش غربالگری حضور داشتند.
معرفی برگزیدگان بخش آواز
در ادامه مراسم برگزیدگان بخش معرفی و تقدیر شدند. در بخش رده سنی آزاد وحید حقیقی‌تبار رتبه اول و مهدی محمدی و علیرضا آذر نیز مقام سوم را کسب کردند. در بخش رده سنی جوان نیز امید آزاج، حسین رستمی شاپورآبادی و سلیمان رضایی مقام‌های اول تا سوم را به دست آوردند. همچنین بر اساس نظر هیات داوران رضوان نباتی به عنوان استعداد ویژه بانوان، احمد شهیرصدر استعداد ویژه غیر ایرانی و بهار صادقی نیز به عنوان استعداد ویژه نوجوانان در آواز تشخیص داده شده بودند که در این آیین از آنها تقدیر شد.
اجرای گروه موسیقی سور
گروه موسیقی سور که موفق به کسب مقام اول بخش آلبوم شده بود در آیین اختتامیه جشنواره به اجرای موسیقی پرداخت. مجید مولانیا (تار)، حمید قنبری (تنبک)، علیرضا دریایی (کمانچه)، بهزاد حسن زاده (کمانچه)، امیر دادوری (دف)، صابر سوری (عود)، جمشید صفرزاده (سنتور) و مجید حسین‌خوانی (خواننده) اعضای گروه سور در این اجرا بودند.
تجلیل از فرهنگ شریف
پایان بخش آیین اختتامیه دومین جشنواره موسیقی زنده‌یاد ایرج بسطامی تجلیل از استاد فرهنگ شریف بود که این روزها در بستر بیماری است. همسر این استاد سرشناس موسیقی با حضور در این مراسم خبر ترخیص فرهنگ شریف از بخش مراقبت‌های ویژه را به مردم داد.
دیدگاهتان را بنویسید