باد هر کجا بخواهد می‌وزد

فرهاد فخرالدینی

نیوشا مزیدآبادی: سرزنش کم کن اگر نیست مرا بار و بری/ شصت سال است که چون شاخه تکانم دادند… این تک‌بیت می‌تواند استعاره درست و کاملی از وضعیت نابسامان ارکستر‌های ایران – ارکستر موسیقی ملی و ارکستر سمفونیک تهران- در طول همه سال‌های فعالیت هنری‌شان باشد. تا پیش از این اگر رسیدگی به وضعیت ارکستر ٨٠ ساله سمفونیک تهران، دغدغه اصحاب موسیقی و رسانه بود، بعد از انتصاب علی رهبری به عنوان رهبر این ارکستر تا حدودی این دغدغه‌ها کمرنگ شد اما هرگز رنگ رخ نباخت. این روزها نیز شایعاتی مبنی بر اینکه دو ارکستر موسیقی ملی ایران و سمفونیک تهران با هم تلفیق می‌شوند به گوش می‌رسد که از این رو تصمیم گرفتیم برای روشن‌تر شدن این قضیه با مدیرکل دفتر موسیقی، مدیر بنیاد رودکی و نیز فرهاد فخرالدینی – رهبر ارکستر ملی- صحبت کنیم که مشروح آن را در گزارش پیش رو می‌خوانید…

ابراز تاسف رییس‌جمهور و وعده‌های متناقض مدیران فرهنگی

یک سال و اندی پیش که حسن روحانی در نخستین روزهای تکیه زدن بر مسند ریاست‌جمهوری ایران، در جمع هنرمندان حاضر شد این گونه از تعطیلی ارکسترهای ایران ابراز تاسف کرد: «از اینکه ارکستر سمفونیک و ارکستر ملی به تعطیلی کشیده شده، بسیار متاسفم و حتما این دولت در همین ماه‌های آینده آنها را احیا خواهد کرد، اگرچه ممکن است وزیر باز هم کارت زرد بگیرد. این دولت به تمام تعهدات و قول‌هایی که در دوران انتخابات به مردم داده است، عمل خواهد کرد؛ کارت زرد برای این دولت نگرانی نیست.» اما بعد از گذشت بیش از یک سال از انتخاب مدیران فرهنگی او در وزارت ارشاد، هنوز ما با عملکرد متناقض و وعده‌های متعدد و اخبار ضدونقیضی روبه‌رو هستیم که کلاف سردرگم ارکسترهای ایران پیچیده‌تر می‌کنند. چندین بار آزمون نوازندگان ارکسترهای ایران را برگزار شد، نام‌های متعددی برای رهبری ارکسترسمفونیک تهران اعلام شد، تاریخ‌های متعددی برای از سرگیری کار ارکسترهای ایران مشخص شد، اما هیچ کدام از آنها به سرانجام نرسید. در نهایت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم اختتامیه سی‌امین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر، با اشاره به وضعیت ارکسترهای ایران گفت: «در طول این یک سال برای احیای این دو ارکستر تلاش کردیم و بخش عمده‌یی از آن به مسائل مالی و اعتباری مرتبط بود و برای آن باید از سوی سازمان برنامه و بودجه و اعتباراتی در اختیارمان قرار می‌گرفت که تاکنون ۴٠ درصد از آن اعتبارات را در اختیارمان گذاشته‌اند و بخش دیگر نیز مربوط به مسائل فنی بود که قول می‌دهم تا پایان سال ٩٣ ارکستر سمفونیک کارش را آغاز کند و ارکستر موسیقی ملی نیز در دو سه ماهه ابتدایی سال ٩۴ به اجرای برنامه‌ بپردازد.»
در همین مراسم معاون هنری وزارت ارشاد اعلام کرده بود ارکستر موسیقی ملی از اردیبهشت ماه فعالیت خود را به طور رسمی آغاز خواهد کرد. ارکسترسمفونیک تهران احیا شد اما تنها چند روز به وعده مدیران ارشاد برای ازسر‌گیری فعالیت ارکستر موسیقی ملی باقی مانده و هنوز حتی قرارداد روشنی با فرهاد فخرالدینی که یک سال پیش مدیرکل دفتر موسیقی او را به عنوان رهبر این ارکستر مشخص کرده بود، تدوین نشده است. گویی تمام تمرکز این مدیران فرهنگی در مدت اخیر تنها روی ارکستر سمفونیک بوده و ارکسترموسیقی ملی که در کشوری مثل ایران جایگاه مهمی دارد و نوای ملی موسیقی‌مان را به گوش مردم می‌رساند، نادیده گرفته شده است.

مدیرکل دفتر موسیقی: طرح تلفیق ارکستر سمفونیک و ملی از سوی علی رهبری مطرح شد

علاوه بر این اخبار متفاوتی درباره کمبود بودجه برای ارکستر موسیقی ملی و طرح تلفیق آن با ارکستر سمفونیک شنیده می‌شد که نگرانی‌های زیادی را درباره سرنوشت ارکستر ملی به وجود می‌آورد. پیروز ارجمند- مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد- در پاسخ به سوالی در همین زمینه به «اعتماد» گفت: «به طور کلی ارکسترها زیرنظر بنیاد رودکی هستند و دفتر موسیقی نقشی در مدیریت آنها ندارد، اما در بدو ورود علی رهبری به ایران در جلساتی که با ایشان و مدیرعامل بنیاد رودکی داشتیم، آقای رهبری طرحی را مبنی بر اینکه به جای دو ارکستر «سمفونیک تهران» و ارکستر «موسیقی ملی ایران»، ما یک ارکستر «سمفونیک ملی ایران» داشته باشیم، مطرح کردند اما من به دلایل متعددی با این طرح مخالفت کردم. به هر حال مبدع این طرح علی رهبری بود و با این طرح ارکستر برای بعضی از روزهای تمرین و اجراها در اختیار آقای فرهاد فخرالدینی قرار می‌گرفت.»اما سوال اینجاست نقش مدیر هنری ارکسترسمفونیک تهران در سیاستگذاری‌های ارکستر موسیقی ملی ایران چیست؟ و با توجه به اینکه دو ارکسترسمفونیک و ارکستر موسیقی ملی ماهیت خاص خود را دارند، به لحاظ فنی چطور می‌توان این دو ارکستر را تلفیق کرد؟ به هر حال به نظر می‌آید مطرح شدن چنین طرح‌های بدون کارشناسی، گره‌های زیادی را در از سر‌گیری کار ارکستر موسیقی ملی ایران، ایجاد کرده است.

مدیرعامل بنیاد رودکی: علی رهبری نقشی در سیاست‌های ارکستر ملی ندارد

 اما بهرام جمالی، مدیرعامل بنیاد رودکی، در پاسخ به سوالی پیرامون سیاستگذاری‌های ارکستر موسیقی ملی و اینکه چه کسانی در این سیاستگذاری‌ها دخیل هستند، به «اعتماد» گفت: «آقای فرهاد فخرالدینی برنامه‌یی را برای این ارکستر مشخص کردند و ما گزارش‌های آن را به معاون هنری وزارت ارشاد ابلاغ کردیم تا آنها سیاست‌های خود را برای اجرا به ما ابلاغ کنند. ما مشکلی برای راه‌اندازی دوباره ارکستر موسیقی ملی نداریم و تنها باید منتظر ماند تا وزارت ارشاد روش و سیستم اجرایی درستی را در اختیار ما قرار دهد. ضمن اینکه آقای رهبری هیچ نقشی درباره تصمیم‌گیری‌های مربوط به ارکستر موسیقی ملی نداشته‌اند.» در نهایت بهرام جمالی باز هم به نقش صرفا اجرایی بنیاد رودکی درباره ارکستر موسیقی ملی تاکید کرد و گفت: «بسیاری افراد پیشنهاد می‌دهند که ما ارکسترهای متعددی مثل ارکستر مجلسی، ارکستر فیلارمونیک، ارکستر موسیقی نواحی و… داشته باشیم اما همه اینها در حد پیشنهاد است و سیاست‌های کلان را وزارت ارشاد و معاونت فرهنگی این وزارتخانه مشخص می‌کنند. بنابراین باید از منابع اصلی بخواهید که سیاست‌های خود را اعلام کنند». اما سوال اینجاست اگر مدیرعامل بنیاد رودکی تنها نقش اجرایی سیاست‌های وزارت ارشاد را برعهده دارد، چرا در جلسات مربوط به تصمیم‌گیری و سیاستگذاری ارکسترها حضور فعال دارد؟ فرهاد فخرالدینی- رهبر ارکستر موسیقی ملی – نیز در تماس تلفنی‌ای که با او داشتیم، ضمن اشاره به اینکه هنوز با مسوولان وزارت ارشاد در حال مذاکره است ترجیح داد تا روشن شدن این مساله توضیح بیشتری ندهد. یک سال از معرفی فرهاد فخرالدینی به عنوان رهبر ارکستر موسیقی ملی می‌گذرد اما نه‌تنها قراردادی با او بسته نشده بلکه فریدون شهبازیان که از دوره مدیریت حمید شاه‌آبادی – مدیر دفتر موسیقی ارشاد دوره محمود احمدی‌نژاد- به عنوان رهبر ارکستر موسیقی ملی بوده با این وزارتخانه قرارداد دارد. این در حالی است که فرهاد فخرالدینی که خودش پایه‌گذار ارکستر موسیقی ملی بود و از طریق این ارکستر موزیسین‌ها و خوانندگان مطرحی همچون علیرضا قربانی و سالار عقیلی را به جامعه موسیقی ایران معرفی کرده، هنوز با صبوری زیاد نظاره‌گر پیچ و خم سیاستگذاری‌های مدیران ارشاد و نیز اختلاف سلیقه‌های آنهاست.