خشایار پارسا
موسیقی ایرانیان – حمیده موسوی: گروه موسیقی «همنوازان فاخته» به سرپرستی خشایار پارسا، قریب به یک دهه است که در قالب کنسرت و اجراهای جشنواره‌ای به فعالیت مشغول است. این گروه در سی‌ام خرداد ماه سال جاری، کنسرتی را به مناسبت بزرگداشت زنده یاد محمدرضا لطفی، در شهر تنکابن به روی صحنه برده و آثاری را به یاد این هنرمند فقید به اجرا در آوردند. این گروه همچنین تا به حال در چند جشنواره شناخته شده کشور، موفق به کسب مقامهای شایسته‌ای شده است. من جمله جشنواره موسیقی جوان ایران (۱۳۹۱-فرهنگسرای نیاوران) که در آن به عنوان یکی از پنج گروه بر‌تر انتخاب شده و جشنواره بین المللی موسیقی فجر (۱۳۹۲) جزء ۱۲ گروه بر‌تر آن دوره شناخته شده‌اند.
همنوازان فاخته که از گروه‌های فعال موسیقی کشورمان در تنکابن می‌باشند، تا به امروز کنسرتهای متعددی را در شهرستان‌ها و چند کنسرت را نیز در تهران به روی صحنه برده‌اند و چند خواننده مختلف نیز در این کنسرت‌ها با این گروه همکاری داشته‌اند، در خصوص جزئیات بیشتر فعالیت‌های این گروه و با هدف آشنایی بیشتر، گفتگویی را با خشایار پارسا، سرپرست و نوازنده گروه موسیقی «همنوازان فاخته» ترتیب داده‌ایم که نتیجه این مصاحبه را در ادامه می‌خوانید.
- لطفاٌ از سابقه کار و بیوگرافی خود مختصراٌ برای ما بگویید.
من متولد سال ۱۳۵۷ در تهران هستم. موسیقی را بصورت جدی از سال ۱۳۷۱ با ورود به هنرستان موسیقی آغاز نمودم و در ادامه وارد دانشگاه موسیقی شدم در دوران دانشجویی بهمراه چند گروه موسیقی به فعالیت اجرایی و آهنگسازی پرداختم از جمله گروه مهرآئین و گروه سوره وسپس با مهاجرت به شمال کشور فعالیت خودم را در غرب استان مازندران ادامه دادم.
- گروه همنوازان فاخته را از چه سالی تأسیس کرده‌اید و تا به امروز چه تغییراتی در گروه ایجاد کرده‌اید؟
از ۱۳۸۶ گروه همنوازان فاخته را تشکیل داده‌ایم و تا به امروز اجراهای متعددی را در تهران و غالباٌ در شهرستان‌ها به صحنه برده‌ایم. ترکیب گروه تا به امروز از نظر تعداد و اعضای گروه دستخوش تغییراتی شده است. اما حدود دو سال است که اعضای گروه ثابتند و کنسرت‌هایی را در شهرهایی چون تهران، رامسر و تنکابن به اجرا در آورده‌ایم. مهدی مشهدی، خواننده بومی این گروه است که در بسیاری از رسانه‌ها وی را به نام مهدی شهسوار می‌شناسند. وی و نوازندگان فعلی همنوازان فاخته، اعضای ثابت مجموعه هنری ما هستند اما خوانندگان به نامی همچون دوستان عزیزم، علی زند وکیلی و هادی فیض آبادی نیز در چند اجرا مارا همراهی کرده‌اند. هادی فیض آبادی در آخرین کنسرتی که به یاد استاد فقید محمد رضا لطفی به اجرا در آوردیم به خوانندگی پرداخته است.
- مجموعه کارهای اجرا شده تا به امروز آیا ساخته‌های خود گروه بوده یا تنها آثاری از هنرمندان دیگر را به اجرا در آورده‌اید؟
اوایل کار و آغاز تأسیس گروه، با این دیدگاه پیش رفته‌ایم که آثارموسیقایی قدمایی را از بزرگان موسیقی قاجار همچون رکن الدین خان مختاری، درویش خان، شهنازی، عارف، شیدا، جاهد و صبا بازسازی کرده و با تنظیمات مختص به خودمان به مخاطب ارائه دهیم اما پس از آن و بعد از گذشت دو سال از فعالیت‌هایمان، به اجرای آثاری از خودمان مبادرت ورزیدیم. از آن زمان تا به امروز مجموعه قطعات به اجرا در آمده آثاری ساخته شده از بنده یا دو دوست و همکار دیگرم، کیانوش خلیلیان و هامون بهرامی مقدم می‌باشند. نکته مهم نیز تنظیم قطعات توسط گروه بوده که برای من بسیار حائز اهمیت است.
- منظور شما این است که کل اعضای گروه در تنظیم قطعات سهیم بوده‌اند؟ در این باره بیشتر توضیح دهید.
بله. می‌توان تنظیم آثار را یک حرکت و مشارکت گروهی تلقی کرد. به طور مثال ما یک یا چند قطعه را برای این مجموعه می‌سازیم و پس از آن در مدت ۶ ماه تمرین، بر روی تنظیم این قطعات مشورت و رایزنی می‌کنیم و تک تک اعضا ایده و متدی را ارائه داده و در نهایت نتیجه کار را در قالب یک کنسرت به اجرا در می‌آوریم.
- از برنامه‌های آتی خود بگویید. چه برنامه جدید و متفاوتی در چارت فعالیت‌های خود گنجانده‌اید؟
بناست بر روی موسیقی مکتب منتظمیه مربوط به دوران تیموری فعالیت کنیم. تحقیقاتمان را در این زمینه آغاز کرده‌ایم و سعی داریم با متمرکز شدن و کنکاش بر این دوره از موسیقی تاریخی و قدمایی، آثاری را ارائه دهیم. تا به حال مجموعه کار‌هامان در قالب موسیقی دستگاهی بوده است. این بار هدفمان ایجاد تغییر در چارچوب اجرایی و سبک کارهای پیشینمان می‌باشد.
- آیا اولین بار است که پرداختن به این سبک قدیمی، در کشور اتفاق می‌افتد یا آثار دیگری نیز در دهه‌های جدید با این ویژگی کار شده است؟
خیر ما اولین گروه نیستیم که به این سبک روی آورده‌ایم. در این چند سال، آثاری در این زمینه کار شده و منتشر گردیده است. آثاری چون «سرخانه زیر نظر ساسان فاطمی و «عجم لَر» به سرپرستی آرش محافظ و همچنین «شوق نامه» کاری از گروه عبدالقادر مراغی به همت محمدرضا درویشی و خوانندگی همایون شجریان. اما از آن سبک کارهایی است که به آن علاقه مندیم و به ندرت ارائه می‌شود.
- چه ویژگی بارزی در این سبک، سببِ علاقه شما و ایجاد انگیزه در پرداختن به آن شده است؟ چه تفاوتی با موسیقی دستگاهی که تا به امروز به آن پرداخته‌اید دارد؟
خشایار پارسا
یکی از تفاوت‌های موجود بین موسیقی منتظمیه و موسیقی دستگاهی، وجود فرم در آن است. در حال حاضر موسیقی دستگاهی، فرم مشخصی در آهنگسازی ندارد. اما موسیقی دوره تیموری، دارای فرم است و چارچوب و آهنگسازی آن بر اساس فرم و مدل مشخصی ساخته می‌شود. تفاوت دیگر در تلفیق شعر و موسیقی موجود بین این دو سبک است. در موسیقی دستگاهی، تلفیق‌ها بر اساس هجا‌ها و سیلاب‌های موجود در اشعار و نت‌ها پیش می‌رود، به گونه‌ای که برای هر هجا، یک نت در نظر گرفته می‌شود. اما کار بر روی هجا‌ها و آهنگسازی در سبک دوره تیموری، پیچیده‌تر و لذت بخش‌تر است. تلفیق شعر و موسیقی پرشاخ و برگ‌تر است و پیچیده. بر روی هر هجا چندین نت پیاده می‌شود در واقع تلفیق شعر و موسیقی امروزه بیشتر سیلابیک است اما در دوره تیموری ملیسماتیک بوده و اهمیت موسیقی بیشتر از شعر بوده. دیگر تمایز موجود ساخت قطعات و آهنگسازی بر اساس موسیقی مقامی ست یعنی مقامهای مختلف موسیقی ما در کنار هم یک سیستم به نام دستگاه بوجود نیاورده‌اند و هر کدام بصورت مستقل اجرا می‌شده‌اند.
این تفاوت‌های اساسی و طبقه بندی‌های شناخته شده میان این دو نوع موسیقی است اما تفاوت‌های دیگر در نوع کار ماست. تفاوتی ست که ما در آثار خود ایجاد کرده‌ایم و نمی‌توان به آن‌ها پی برد مگر با شنیدن کار‌هایمان. کشف این تفاوت‌ها را می‌گذاریم به عهده مخاطب تا با شنیدن قطعات به این موارد برسد.
- بجز موسیقی سنتی و دستگاهی، اجراهای محلی و فولکولور هم آیا داشته‌اید؟ در این باره توضیح دهید لطفاٌ.
خیر ما اجرای قطعات موسیقی نواحی را تا به امروز نداشته‌ایم اما در یک کنسرت پژوهشی به بررسی موسیقی بومی غرب مازندران پرداختیم و نمونه‌هایی از این موسیقی را اجرا کردیم.
- نتیجه و بازتاب فعالیت‌های همنوازان فاخته در بین مخاطبان چگونه بوده تا به امروز؟
گروه همنوازان فاخته در این چند سال موفق شده در غرب استان مازندران تعداد زیادی مخاطب جدی بدست بیاورد سال اول که ما در شهرستان تنکابن و نوشهر کنسرت برگزار کردیم استقبال زیاد نبود و مخاطبین به دنبال نوع دیگری از موسیقی بودند اما با اجراهای مرتب و با کیفیت از موسیقی کلاسیک ایران و برگزاری کنسرتهای پژوهشی، سطح و سلیقه هنری مخاطبینمان را تغییر دادیم. ما در اجرای آخرمان در تنکابن مجبور به تمدید کنسرت شدیم و بازهم کلی مخاطب پشت در ماندند. این استقبال باعث خوشحالی ماست.
- بجز اجراهای زنده، خروجی فعالیت‌های این گروه چیست؟ آلبومی آیا ارائه داده‌اید یا خواهید داد؟
آلبوم خاص استودیویی نداشته‌ایم خیر. اما اجراهای تنکابن و رامسر را بصورت دی وی دی منتشر کرده‌ایم و هم اکنون مشغول آماده کردن یک آلبوم هستیم.
- پس از ماه رمضان، چه برنامه ریزی‌ای کرده‌اید؟
در تاریخ ششم و هفتم شهریور ماه کنسرتی در رودسر خواهیم داشت و پس از آن همان کنسرت را در تهران برگزار خواهیم کرد. تاریخ دقیق اجرا در تهران هنوز مشخص نشده است اما به احتمال زیاد پیش از آغاز ماه محرم باشد. پس از ماه‌های محرم و صفر نیز، موسیقی منتظمیه را که عرض کرده‌ام در حال تحقیق و آماده سازی مجموعه آن هستیم را به اجرا درخواهیم آورد.
دیدگاهتان را بنویسید