«خواننده های غیرحرفه ای و نوازندگان کم تجربه با تقاضاهای غیرمعقول خود تیشه به ریشه موسیقی می‌زنند»

ناصر ایزدی و وحید تاج

کنسرت «ارکستر ملی مهر» با اجرای آثاری از «همایون خرّم» طی تاریخ های ۲۳ و ۲۴ تیرماه در شهر تهران به روی صحنه می رود. به همین بهانه با «ناصر ایزدی» رهبر ارکستر ملی مهر و «وحید تاج» خواننده این کنسرت، به گفتگو نشسته ایم که در ادامه این گپ و گفت را می توانید مشاهده نمایید.

اگر اجازه بفرمایید اولین سوال را از آقای ایزدی می‌پرسم، دلیل اجرای آهنگهای استاد همایون خرّم و کنسرت آنچه گذشت توسط ارکستر ملی مهر چه بود؟
همانگونه که اطلاع دارید دی ماه سال گذشته ارکستر ملی مهر اجرای موسیقی مراسم اختتامیه جشنواره نوای خرّم رو برعهده داشت. پس از برگزاری موفقیت آمیز این برنامه که بسیار مورد توجه حاضرین درآن مراسم قرار گرفت با موافقت خانواده استاد همایون خرّم تصمیم گرفته شد کنسرتی بصورت مستقل در سالگرد تولد این آهنگساز بزرگ موسیقی ایرانی (۹ تیرماه) توسط ارکستر مهر و با حمایت مؤسسه فرهنگی هنری رادنواندیش برگزار شود اما بدلیل همزمانی تولد استاد خرّم با ماه رمضان برگزاری این کنسرت به بعد از این ایام و تاریخ‌های ۲۳ و ۲۴ تیرماه موکول شد.

انگیزه شما از اجرای مجدد آثار همایون خرّم چه بود و این کنسرت چه تفاوتی با اجراهایی که در سالهای اخیر از آهنگهای این استاد صورت گرفته دارد؟
همانگونه که من قبلا هم بار‌ها اعلام کرده‌ام هدف اصلی گروه و ارکستر ملی مهر اجرای آثار جدید موسیقی ایرانی بوده و خواهد بود، آثاری که بطور قطع ریشه در موسیقی اصیل این مملکت داشته و دارد اما بیان امروزی آن‌ها (شکل جدید تنظیم. ارکستراسون و…) وجه تمایزشون را با آثار قدیم مشخص می‌کند. در هر صورت موسیقی امروز ما پیشینه و پشتوانه‌ای دارد که این پیشینه دقیقا مانند ریشه برای درخت می‌ماند و این ریشه آثار بجا مانده از گذشتگان است. حال چه بصورت ردیف موسیقی ایرانی که اکثرا پدیدآورندگان آن نا‌شناس هستند و چه بشکل آهنگ‌ها و تصنیف‌ها و ترانه‌ها که خوشبختانه بیشتر سازندگان آن‌ها شناخته شده هستند. آثار بسیاری از این آهنگسازان و تنظیمهای زیبای شماری از آن‌ها از دوران کودکی بقدری بر روی من تاثیر گذار بوده که همیشه موسیقی خودم رو بشکلی غیرمستقیم تاثیر یافته از آن‌ها می‌دانم. استاد همایون خرّم هم یکی از این نازنینان است که من همیشه از کودکی تا کنون ملودی‌ها و آهنگهای زیبایشان را عاشقانه دوست داشته‌ام و با آن‌ها زندگی کرده‌ام و برایم جذابیت فراوانی داشته است. به همین دلیل وقتی قرار شد آهنگهای ایشان را توسط ارکستر مهر اجرا کنیم بسیار خوشحال شدم و اولین نکته‌ای که به ذهنم رسید وفاداری به ملودی اصلی و حفظ حال و هوای آهنگهای این هنرمند بزرگ بود و فکر می‌کنم وفاداری به اجرای اصلی (حتی در موارد بسیار ریز مثلا نحوه و تعداد تحریرهای خواننده یا حتی دقت در زمان اجرا و نزدیکی به تمپوی اصلی و…) و عدم تنظیم‌های بی‌مورد، وجه بارز تفاوت این اجرا با سایر شنیده‌های سالیان اخیر باشد.

سوال بعدی را از آقای تاج می‌پرسم، همکاری با ارکستر مهر را چگونه میبینید؟
ارکستر مهر یک ارکستر خوب، منسجم و منظم است که با دقت فراوان و وسواس منطقی در کنار هم تمرین می‌کنند، گذشته از حرفه‌ای بودن تک‌تک اعضا، تمامی آن‌ها هم‌دل و هم‌موج هستند و اخلاق و منش در این گروه حرف اول را می‌زند اما این ارکستر شاید مثل خیلی از ارکسترهای دیگر به صورت خصوصی اداره می‌ شود. امیدوارم با تمام مشکلاتی که می‌دانم و می‌ دانید این ارکستر خوب، به راه خودش ادامه بدهد و متوقف نشود. ناگفته نماند که هنرمند ارجمند جناب آقای ناصر ایزدی بی‌‌نهایت برای این ارکستر زحمت کشیده‌اند و با تمام وجود و خالصانه در راه اشاعه فرهنگ غنی موسیقی زحمت می‌کشند. اینکه ارکسترهای متعددی در ایران آن هم به صورت خصوصی مشغول فعالیت هستند جای خوشحالی دارد. ارکستر مهر هم یکی از همین ارکستر‌ها است. امیدوارم روز به روز تعداد این ارکستر‌ها بیشتر شود و بتوانند فعالیت کنند. کیفیت اجرا در ارکستر‌ها امروزه بسیار مهم است که خوشبختانه بسیاری از ارکسترهای خصوصی این کیفیت را دارند خصوصاً ارکستر مهر، صدادهی این ارکستر بسیار خوب و سنجیده است. البته همانگونه که گفتم تک‌تک نوازنده‌ها حرفه‌ای هستند و در ارکستر دقیق و خوش سونوریته ساز می‌زنند و من هم خوشحالم که در این اجرا با این ارکستر به روی صحنه می‌روم.

چه شده که کار ارکسترال را پذیرفتید؟
من با کار ارکسترال بیگانه که نیستم هیچ، بلکه کاملاً علاقمند هستم و آگاه به این بخش از موسیقی می‌باشم. مدرک تحصیلی من در مقطع لیسانس، موسیقی بوده و در مقطع فوق‌لیسانس، آهنگسازی خوانده‌ام. به هر حال گذشته از علاقه فراوان به کارهای ارکسترال، چه در دوران تحصیل و چه اکنون که فارغ شده‌ام همیشه در زمینهٔ آهنگسازی، هارمونی، کنترپوان، ساز‌شناسی، سلفژ، دیکته موسیقی، فرم‌های موسیقی و… مطالعه می‌کنم و در خود نیاز به این مطالب را حس می‌کنم تا بتوانم بهتر آواز بخوانم. کار با ارکستر به نسبت کار با آنسامبل ایرانی یا‌‌ همان گروه‌ ایرانی تا حدی متفاوت است و نیاز به دانش و تمرین بیشتری دارد چه از نظر سونوریته خواننده و چه از نظر هماهنگ شدن با موسیقی و سازهای ارکستر دانستن نت و ریتم خوب در کارهای ارکسترال بسیار اهمیت دارد البته گروه‌های ایرانی هم سختی خود را دارند منظورم بیشتر این است که ما از سادگی دور شدیم و برگشتن به‌‌ همان سادگی کمی سخت می‌شود. امروزه اکثر موسیقی‌ها بیشتر دنبال پیچیدگی هستند ولی اجرای کارهای قدیم ساده‌تر و روان‌تر است و در واقع سهل و ممتنع‌اند اما امروزه متأسفانه همه موسیقی‌ها رو به سمت پیچیده شدن رفته‌اند.

جناب ایزدی دلیل شما برای انتخاب آقای وحید تاج بعنوان خواننده در این کنسرت چه بوده است؟
قبل از هر گونه توضیحی در مورد سوالی که مطرح فرمودید باید از کلیه دوستان خواننده‌ای که در کنسرتهای قبل با آن‌ها همکاری کردیم از جمله آقای امیر اثنی عشری و آقای امیر رفعتی و… که خوشبختانه همگی از خواننده‌های خوب و خوش صدا و بسیار توانا و بااخلاق و منضبط هستند خیلی تشکر کنم و همکاری با این عزیزان رو به همه دوستان آهنگساز پیشنهاد می‌کنم.

در پاسخ به سوالتون باید عرض کنم که دلیل اصلی برای استفاده از جناب وحید تاج به عنوان خواننده در این کنسرت رنگ متفاوت و نوع صدای ایشان بود و البته ذکر این نکته هم خیلی اهمیت دارد که ایشان از خوانندگان بسیار خوب وتوانایی هستند که علاوه بر تسلط و دانشی که در کار خودشان دارند در مواجهه با کارهای جدید بسیار منعطف بوده و با وجود اینکه ساکن تهران نیستند اما همیشه بهترین همکاری رو با ما برای حضور به موقع در سر تمرینات را داشتند و همچنین بسیار خوب از عهده کارهای محوله برآمدند.

آقای ایزدی به نظر شما در حال حاضر چه مشکلاتی بر سر راه حفظ و اداره ارکستر بزرگ وجود دارد؟
متاسفانه مشکلات بقدری زیاده که بنظر من تنها عشق به موسیقی باعث دوام گروههایی مانند ارکستر مهر شده، از جمله مهم‌ترین مشکلات می‌شه به عدم حمایت از موسیقی جدی، نبود فضای مناسب برای تمرین، کمبود مکان مناسب برای کنسرت (چه از لحاظ امکانات اجرایی و چه به لحاظ اقتصادی)، عدم حمایت مادی و معنوی از آهنگسازان، ارکستر‌ها و گروههای موسیقی و… را ذکر کرد.

علاوه بر همه این‌ها متاسفانه گاهی خواسته‌های مالی خارج از عرف تنی چند از خوانندگان و در مواردی قلیل هم، تعدادی نوازندگان که متاسفانه اکثرا جوان و کم تجربه هم هستند، باعث گردیده که هزینه اداره ارکستر بزرگ سر به فلک بزند و روز به روز ارکسترهای کشورمان تحلیل بروند. البته این افراد توجه داشته باشند با این تقاضاهای غیرمعقول خود تیشه به ریشه موسیقی می‌زنند. خوشبختانه در ارکس‌پتر مهر بدلیل صمیمیت و عشق همه اعضاء به موسیقی و ارکستر این مشکل آخر وجود نداشته و شاید یکی از دلایلی که نه تنها ارکستر تحلیل نرفته، بلکه هر روز شاهد گسترش و رشد کیفی و کمی آن هستیم همین مورد می‌باشد.

جناب آقای تاج اگر ممکنه از ویژگی‌های آثار استاد خرّم بفرمایید؟
زنده یاد استاد همایون خرّم یکی از نوابغ موسیقی ما بود و هست، همین بس که همهٔ مردم کوچه و بازار (چه عام چه خاص) تمام آهنگ‌هایی را که ایشان آهنگسازی کرده‌اند، می‌دانند و می‌خوانند و زمزمه می‌کنند و این مطلب گواه این است که ایشان بسیار توانا بودند و نیاز جامعه را می‌دانستند. ملودی-هایی ساده و روان، تا همگان بتوانند بخوانند و حفظ شوند، شعر‌ها بسیار روان و اجراهای بی‌نظیر همه و همه دست به دست هم می‌دادند تا مردم به راحتی این آهنگ‌ها را به خاطر بسپارند. روح تمام گذشتگان خصوصاً استاد خرّم شاد و قرین رحمت.

هرچند که امثال استاد همایون خرّم دیگر تکرار نمی‌ شوند اما آرزوی قلبی من و خیلی از مردم که موسیقی گوش می‌دهند این است که آهنگسازان جوان‌تر ادامه دهنده راه استادانی چون همایون خرّم باشند.

شنیدیم قطعه‌ای هم با پیانو و ویولن اجرا می‌کنید در این باره توضیح دهید.
بله پس از بداهه نوازی کوتاهی یک آهنگ هم به همراه پیانوی آقای صدرنوری و ویولن آقای حامد ابراهیمی اجرا می‌کنم که یکی از زیبا‌ترین ساخته‌های استاد همایون خرّم است. البته این قطعه بیشتر حالت متر آزاد دارد و به آواز نزدیک‌تر است که امیدوارم که مخاطبانم و حاضرین در سالن بپسندند.

و بعنوان آخرین سوال؛ آقای ایزدی نقش بخش خصوصی درحمایت از گروههای موسیقی چیست؟
با توجه به نکاتی که خدمت شما عرض شد و مشکلات موجه و غیر موجه‌ای که در راه حمایت از موسیقی توسط سازمان‌ها و نهادهایی که از بودجه عمومی کشور استفاده می‌کنند وجود دارد، نقش بخش خصوصی در ادامه حیات هنر موسیقی بسیار قابل توجه و ضروری و غیر قابل کتمان است و برای نمونه برگزاری این کنسرت با حمایت مؤسسه فرهنگی هنری راد نواندیش بوده که یکی از مؤسساتی است که پیوسته از موسیقی حمایت مادی ومعنوی کرده است. البته این رو باید حتما ذکر کنم که سرمایه گذار و حامی اصلی برنامه‌های فرهنگی باید مردم باشند چرا که در صورت عدم حمایت مردم تداوم کارهای هنری و عرضه آن‌ها حتما غیر ممکن خواهد بود چون وقتی مخاطبی نباشد که متقاضی کالای فرهنگی باشد پس تولید بی‌معناست.